گویش‌سنجی رایانشیِ تنوعاتِ آوایی گویش تالشی در استان گیلان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور تهران

2 دانشیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور تهران

3 استادیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

گویش‌سنجی، گرایشی نوین و برآمده از گویش‌شناسی کلاسیک است که در آن تفاوت‌ها و تمایزات گویش‌های یک ناحیه به صورت آماری محاسبه و با نقشه‌ها و اطلس‌های گویشی بازنمایی می‌شود. در پژوهش حاضر کوشیده‌ایم براساس روش تحلیل انبوهۀ داده‌های گویشی و با بهره‌گیری از بستۀ نرم‌افزاری گویش‌سنجی و نقشه‌نگاری RuG/L04، چشم‌اندازی از تنوعات آوایی زبان تالشی را ارائه دهیم. جامعۀ آماری این پژوهش ساکنان آبادی­های تالش­زبان 5 شهرستان تالش، رضوانشهر، ماسال، فومن و شفت است. از هر شهرستان 10 روستایِ بالای 100 خانوار انتخاب، و روستای تالش­زبان «عنبران» از شهرستان نمین استان اردبیل نیز اضافه شد و جمع روستاها به 51 رسید. از هر روستا سه گویشور در رده سنی نوجوان، میان­سال و سالمند انتخاب، و با آنها مصاحبۀ حضوری انجام شد. ابزار پژوهش، از پرسشنامه­های زبانی سُوادِش و لایپزیک بود که مشتمل بر 65 واژه در 10 مقولۀ واژگانی بود. نتایج پژوهش نشان داد که در تمام گونه‌های تالشی تشابهات و تنوعات آوایی وجود دارد که در حوزه­های تناوب آوایی و تنوعات در همخوان­ها و واکه­ها بررسی گردید.
 

کلیدواژه‌ها


امیریان بودالالو، ر. 1384. گویش تالشی عنبران، تهران: جامعه‌نگر.
بازن، م. 1978. طالش منطقه‌ای قومی در شمال ایران، ترجمۀ م­ا. فرشچیان، مشهد: آستان قدس رضوی.
پورشفقی، م. 1385. توصیف دستگاه فعل در گویش تالشی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان [چاپ نشده].
حاجت‌پور، ح. 1383. زبان تالشی، گویش خوشابر. رشت: نشر گیلکان.
حق­شناس، ع­م. 1383. آواشناسی، تهران: آگاه.
رحیمی جوکندان، آ. 1385. توصیف صرفی گویش تالشی جوکندان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز [چاپ نشده].
رضایتی کیشه‌خاله، م. 1370. توصیف گویش تالشی، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز ]چاپ نشده[.
رضایتی کیشه‌خاله، م. 1385. «مصدر و ساختمان آن در گویش تالشی». گویش­شناسی. (5): 7- 30.
رضایتی کیشه‌خاله، م. 1386. زبان تالشی، توصیف گویش مرکزی. رشت: فرهنگ ایلیا.
رفیعی­جیردهی، ع. 1386. «فعل پیشوندی در تالشی»، ادب پژوهی. (1): 107- 126.
زعفرانلو ک، ع. 1385. واج­شناسی رویکردهای قاعده بنیاد. تهران: سمت.
سبزعلیپور، ج.  1389. «نشانه‌های تالشی در مناطق تات‌زبان خلخال». ادب پژوهی: (13): 109- 140.
شیخ سنگ تجن، ش. 1380. «بررسی عناصر واج‌شناختی گویش تالشی ماسال»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه تهران [چاپ نشده].
عزیزی­نژاد، س. 1384. «توصیف وندهای اشتقاقی و تصریفی در گویش تالشی اسالمی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی،[چاپ نشده].
کمالی عنبران، ر. 1396. «بررسی فرایندهای واجی گویش شمالی زبان تالشی (گونۀ عنبرانی)». زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 2(3): 185 -197.
مدرسی قوامی، گ. 1394. فرهنگ توصیفی آواشناسی و واج­شناسی، تهران: علمی.
ملایی پاشایی، س. 1393. «گویش‌سنجی رایانشی دامنۀ شمالی البرز مرکزی بر پایۀ الگوریتم لِوِنشتین: تدوین یک اطلسِ زبان‌شناختی»، رسالۀ دکتری زبان‌شناسی همگانی. تهران: دانشگاه پیام نور.
ملایی پاشایی، س و آ. نجفیان. 1393. «اعتبارسنجی گویش­سنجی کرانۀ جنوب خاوری دریای مازندران به روش بسامد آوایی هوپنبرووِرس»، پژوهش‌های زبان­شناسی، 6(2): 71- 88.
میرزاپور، ف. 1390. «بررسی پدیدۀ دو یا چندزبانگی در جغرافیای قومی تالش»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان [چاپ نشده].
مشکوةالدینی، م. 1377. ساخت آوایی زبان، مشهد: دانشگاه فردوسی.
نغزگوی کهن، مهرداد. 1374. «بررسی گویش تالشی طاسکوه ماسال». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه تهران، [چاپ نشده].
نغزگوی کهن، مهرداد. 1384. «دستگاه واجی گویش تالشی و کاربرد آن در تحلیل بعضی خصوصیات فارسی جدید». زبان‌شناسی، 20 (1): 39- 56.
Crystal, D. 2008. A Dictionary of linguistics and Phonetics, Blackwell Publishing, 6th Edition.
Khalili, Niloofar. 2016. Contact-Induced Cross-Dialectal Phonetic Variability in an Endangered Iranian Language: the Case of Taleshi, Doctoral Dissertation thesis, University of Colorado, Published by ProQuest LLC, Ann Arbor, MI
Ladefoged, Peter; Johnson, Keith. 2010. A Course in Phonetics,     WADSWORTH cengage learning, Sixth Edition.