بررسی رده‌شناسی ترتیب سازه‌ها در گویش لری ممسنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران

2 استادیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ترتیب و چینش سازه‌ها در گویش لری ممسنی از زبان‌های ایرانی جنوب غربی از منظر رده‌شناسی براساس الگوی گرینبرگ (۱۹۶۳) و الگوی اصلاح‌شده درایر (۱۹۹۲) است. داده‌های پژوهش به‌صورت کمی و کیفی از طریق مصاحبة حضوری با ۴۵ نفر از گویشوران بومی، بدون در نظر گرفتن جنسیت در قالب ۶۵ ساعت گفتار آزاد و ۴۵ پرسشنامه گردآوری ‌شد. تحلیل داده‌ها نشان داد که لری ممسنی در مقایسه با گروه زبان‌های اروپا-آسیا و همچنین در مقایسه با گروه زبان‌های جهان، به زبان‌های فعل­میانی قوی گرایش بیشتری دارد. این‌گونة زبانی با وجود شباهت بسیار در الگوی کلی ترتیب واژه با فارسی معیار درخصوص حروف اضافه و عناصر نحوی و توالی قید حالت و فعل تفاوت­هایی با فارسی معیار و سایر داده‌های رده‌ای جهانی دارد. برخی از حروف اضافه در لری ممسنی دارای تکواژگونه‌های مختلفی هستند که قبل و بعد اسم واقع می‌شوند. همچنین گروه حرف‌ اضافه و قید حالت قبل و بعد از فعل واقع می‌شوند که مغایر با فارسی معیار است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


چهارسوقی‌امین، ت. ۱۳۹۵. «بررسی رده‌شناختی زبان گیلکی بیه­پسی براساس مؤلفه‌های ۲۴گانۀ درایر». ادبیات و زبان‌های محلی ایران 5(3): 29-56.
داوری، ش، کوکبی، ب. 1396. «ترتیب وند و واژه‌بست در گویش مازندرانی: رویکرد اصل ارتباط». زبان‌شناسی گویش‌های ایران، 1(2): 45 -75.
داوری، شادی و گیونشویلی، ه. 1392. «تثبیت ترتیب واژه در فارسی: معیار دستوریشدگی»، مجموعه مقالات نخستین همایش زبان‌ها و گویش‌های ایرانی. به کوشش: م نغزگوی کهن، تهران: نویسه. 14-27.
دبیرمقدم، م، 1392. رده‌شناسی زبان‌های ایرانی، تهران: سمت.
رضایی، و.؛ م. خیرخواه. ۱۳۹۵. «رده‌شناسی ترتیب واژه در گویش لری بویراحمدی». ادبیات و زبان‌های محلی ایران، 5(4): 58-41.
رضایی، ع. 1388. تاریخ، جغرافیا و فرهنگ مردم ممسنی، فریاد کویر: ممسنی.
شریفی، ش. ۱۳۸۳. توصیف و تبیین آرایش واژه‌ها در فارسی معاصر براساس ملاحظات رده‌شناختی. رسالة دکتری. دانشگاه فردوسی مشهد.
صفایی اصل، ا. ۱۳۹۴. «رده‌شناسی ترتیب واژه‌ها در زبان آذربایجانی». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، (9):163-184.
یوسفیان، پ. ۱۳۸۳. توصیف رده‌شناختی زبان بلوچی. رسالۀ دکتری، دانشگاه اصفهان.
Comri, B. 1981. Language universals and Linguistic Typology. Chicago: University of Chicago Press, 96-108.
Dabir-Moqhadam, M. 2012. Linguistic Typology: An Iranian perspective. Journal of Universal Language, 13(1), 31-70.
Dryer, M.S. 1992. The Greenbergian word-order correlations. Language, 68, 81-138.
Faghiri, P. 2016. La variation de l’ordre des constituants dans le domaine préverbal en persan: approche empirique. PhD Thesis- 33-45.‏
Faghiri, P & Samvelian, P. 2020. Word order preferences and the effect of phrasal length in SOV languages: evidence from sentence production in Persian. Glossa: a journal of general linguistics.29-43.‏
Faghiri, P & Samvelian, P & Hemforth, B. 2014, August. Accessibility and Word Order: The Case of Ditransitive Constructions in Persian. In Stefan Muller (ed.) Proceedings of the 21 st International Conference on Head-Driven Phrase Structure Grammar, University at Buffalo, 217-237. Stanford, CA: CSSLI Publications-76-84.
Gibson, E. 1998. Linguistic complexity: Locality of syntactic dependencies. Cognition, 68(1), 1-76.‏ https://doi.org/10٫1016/S10-0277(98)34-1.
Greenberg, J. 1963. Some universals of grammar with particular reference to the order of meaningful elements. In J. Greenberg, ed. Universals of Language. 73-113. Cambridge, MA-164-182.‏
Hawkins, J. A. 1983. Word order Universals. Academic Press, New York, London, Sydne. Lingua. 191-197, (2-3)70.
Haig, Geoffrey (2011). "Linker, relativizer, nominalizer, tense-particle: On the Ezafe in West Iranian". In Foong Ha Yap; Karen Grunow-Hårsta; Janick Wrona (eds.). Nominalization in Asian Languages: Diachronic and typological perspectives. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. pp. 363–390.
Hawkins, J. A. 1994. A performance theory of order and constituency (Vol. 73). Cambridge University Press-64-82.‏
Vennemann, T. 1974. Theoretical Word Order Studies: results and problems. Paper zur lingistik, 7, 5-25.‏