گزینش واژگانی، رهیافتی به تحلیل شخصیّت قیصر امین پور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران

2 استاد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه مازندران

چکیده

هر واژه با تکیه بر دو اصل گزینش و ترکیب، مشخصه­های معنایی-زبانی و کنش­های مفهومی-شناختی ویژه­ای می­یابد و خواننده با شناخت واژه­ها ‌علاوه­بر دریافت متن، شاعر را نیز می­شناسد. در مقالة حاضر مشخصه­های معنایی-زبانی و کنش­های مفهومی-شناختی واژه­ها در اشعار قیصر امین­پور به­عنوان یکی از نمودهای‌ شخصیّتی با تکیه بر جدول تیپ‌های پنج‌گانة دانیل ناتل بررسی شد و براساس نتایچ تحقیق، شخصیّت قیصر در اشعارش چند بُعدی است. او در تنفس صبح به سبب ویژگی­هایی چون زودجوشی، پرشوری، هیجانی، شخصیّت برونگرا دارد. در آینه­های ناگهان به خاطر کمال­گرایی، سازمان­یافتگی ذهنی، هدفمندی و واکنش­های اجتماعی، شخصیّت دور­اندیش دارد. در گل­ها همه آفتابگردانند، خلاقیت، تخیّل قوی، اعتقاد به ماوراءالطبیعه، علاقه‌مندی به گرایش­های عرفانی و هنری او را واجد شخصیّت گشوده­ذهن کرده و ویژگی­های بیزاری از رنج­های اجتماعی، عشق­ورزی و مهربانی، شکیبایی، شیفتگی به فضایل اخلاقی در دستور زبان عشق، شخصیّت او را درونگرا و سازگار نموده‌است.

کلیدواژه‌ها


استاک ول، پ. 1393.بوطیقای شناختی. ترجمة م.ر. گلشنی. تهران: علمی.
امین‌پور، ق. 1389. مجموعة کامل اشعار. تهران: مروارید.
امین‌پور، ق.  1393. مجموعۀ کامل اشعار. تهران: مروارید.
چامسکی، ن. 1393. زبان و اندیشه.ترجمۀ ک.‌ صفوی. تهران: هرمس.
راسخ‌مهند، م. 1393.درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی نظریه­ها و مفاهیم. تهران: سمت.
روشنفکر، ک. و همکاران. 1392. «نماد، نقاب و اسطوره در شعر پایداری قیصر امین­پور». فنون ادبی دانشگاه اصفهان، 5(1): 35- 52.
سجودی، ف. 1387. نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
شاملو، ا. 1388.مکاتب و نظریه‌ها در روا­ن­شناسی شخصیّت. تهران: رشد.
صالحی، پ و نیکوبخت، ن. 1391. «واژه­گزینی­های شعری قیصر امین­پور از منظر تحلیل گفتمان انتقادی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (24): 75- 99.
صفوی، ک. 1386. آشنایی با معناشناسی. تهران: پژواک کیهان.
ضمیران، م. 1383. درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
عسگری حسنکلو، ع. 1392.‌ «سیر و سلوک قیصر امین پور از آرمان­گرایی حماسی تا واقع‌گرایی تراژیک». زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، 66(228): 101- 122.
عمران­پور، م. 1386.‌ «اهمیّت عناصر و ویژگی­های ساختاری واژه در گزینش واژگان شعر». پژوهش­نامة زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، (1): 101- 122.‌
فتوحی، م. 1387. «سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین­پور». ادب­پژوهی، (5):‌ 9- 30.
فتوحی، م. 1392. سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
لاینز، ج. 1385. مقدمه‌ای بر معنی‌شناسی زبان‌شناختی. ترجمة ح. واله. تهران: گام نو.
لوریا، ا. 1368.زبان شناخت. ترجمة ح. قاسم­زاده. ارومیه: انزلی.
لیکاف، ج. و جانسون. م. 1395. استعاره­هایی که با آن‌ها زندگی می کنیم. ترجمة هـ. آقاابراهیمی. تهران: علم.
محمدی­افشار، هـ و شایان­مهر، ک. 1396.‌ «سبک­شناسی لایه­ای مجموعه اشعار قیصر امین­پور». ادبیّات پایداری، 9(16): 259- 281.
ناتل، د. 1393. شناخت تیپ‌های شخصیّتی. ترجمۀ ا. شیخ الاسلام. تهران: عطایی.
نولن، هـ و دیگران. 1394.زمینۀ روان‌شناسی اتکینسون و هیلگارد. ترجمۀ ح. رفیعی و م. ارجمند. تهران: ارجمند.
یارمحمدی، ل. 1383. گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
Albertazzi, L. 2006. Which Semanties?, in Albertazzi, Liliana(ed), Meaning and cognition, Amsterdam Philadelphia: John Benjamin, Publishing company.
Evans, V. and M. Green. 2006. An  introduction to cognitive linguistics. Edinburgh  University Press.
Langaker,  R. 2006. Cognitive Grammar Introduction to Concept; Image, and Symbol; Cgnitive Linguistics: Basic Reading; Ed Dirk Greeraerts, Cambridge: Cambridge University Press.
Mill, J.S. 1906.  A System of Logic, London: Longmans, Green and Company.