نظام حالت دهی و مطابقۀ الگوی کُناییِ زبان آرانی در چارچوب برنامۀ کمینه گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا (س)

2 دانشیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

آرانی از گویش­های مرکزی ایران است که نیای آن مشخص نیست، اما به زبان پارتی، نزدیک­تر است و زمانی در مناطق گسترده­ای از ایران به کار می­رفت، اما امروزه تنها محدود به شهر آران و بیدگل، در شمال شرقی استان اصفهان است. در بررسی و استخراج الگوی کنایی این زبان، جملات و داده­ها به شیوۀ میدانی و گفت­و­گو و مصاحبۀ حضوری با 20 گویشور جمع­آوری شده، و در موارد معدودی از پرسش­نامه، و همچنین از مجموعه کتاب­هایی که جملات این زبان را گردآوری کرده­اند استفاده شده‌است. نتایج نشان داد زبان آرانی از الگوی کنایی گسسته پیروی می­کند. بندهای دارای ستاک فعل متعدیِ زمان حال در این زبان، الگوی فاعلی- مفعولی، و بندهای دارای ستاک فعل متعدی گذشته از الگوی کنایی- مطلق تبعیت می­کنند. همچنین فعل بند متعدی با مفعول ارجاع متقابل ندارد، بلکه در قالب سوم شخص مفرد ظاهر می­شود. حالت کنایی فاعل به‌صورت ذاتی و مشروط به شرایط خاص اعطا می­شود و با واژه­بست مضاعف­ساز بازنمایی می­شود. در بندهای دارای فعل مرکب، میزبانِ واژه­بست، بخش غیرفعلی است.

کلیدواژه‌ها


بویس، م. 1377.  نوشته­ها و ادب پارتی، ترجمۀ ح. انوشه، تهران: امیرکبیر.
دبیرمقدم، م. 1376. «فعل مرکب در زبان فارسی»، زبانشناسی، 12(1و2): 2- 46.
دبیرمقدم، م. 1387. زبانشناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، تهران: سمت.
خانلری، پ. 1382. تاریخ زبان فارسی، تهران: فرهنگ نشر نو.
خانلری، پ. 1392. رده­شناسی زبان­های ایرانی، تهران: سمت.
ساسانی، ف. 1390. «آیا انضمام و ترکیب در فعل فارسی توجیه­پذیر است؟»، مجموعه مقالات سومین هم­اندیشی صرف، 81-106.
علیجان‌زاده آرانی، ح. 1372. زبان کویر، کاشان: شفق.
علیجان‌زاده آرانی، ح. 1394. زبان کویر، کاشان: شاسوسا.
علیجان‌زاده آرانی، ح. 1396. فرهنگ واژگان و اصطلاحات زبان محلی آران و بیدگل، کاشان: شاسوسا.
کریمی مقدم آرانی، ا. و امامی، ح. 1390. «بررسی ساخت فعل در گویش آرانی»، در مجموعه مقالات برگزیده در همایش زبانشناسی دانشگاه تهران.
کریمی، ی .و م. هاشمی. 1391. «ساخت کنایی در گویش دشتی»، پژوهش­هایزبان‌شناسیتطبیقی، (4): 13-36.
کریمی، ی. 1388.  ساختکُنایی: منشاءوماهیتآن، رسالۀ  دکتری. دانشگاه علامة طباطبایی.
کریمی، ی. 1391.  «مطابقه در نظام کنایی (ارگتیو) زبان­های ایرانی: رقابت واژه­بست و وند»، پژوهش­های زبانشناسی، 2(4): 1- 18.
Aldridge, E. 2008. Minimalist analysis of ergativity. Sophia Linguistica 55, 123–142.
Anagnostopoulou, E. 2006. Clitic doubling. In Martin, E. & van Riemsdijk, H. (Eds.), The Blackwell Companion to Syntax, 519-581. Malden, MA: Blackwell.
Brunner، C. 1977. Syntax of Western Middle Iranian، New York: Grow Hill Press.
Burzio, Luigi. 1986. Italian syntax. A Government-Binding approach. Studies in generative grammar 9. Dordrecht: Foris Cambridge, MA: MIT Press.
Chomsky, N. 1986. Knowledge of Language: Its Nature, Origin and Use. New York: Praeger
Chomsky, N. 2000. Minimalist inquiries: the framework. In Martin, R., Michaels, D. & Uriagereka, J. (Eds.), Step by Step: Essays on Minimalist Syntax in Honor of Howard Lasnik, 89-155.
Chomsky, N. 2001. Derivation by phase. In Kenstowicz, M. (Ed.), Ken Hale: A Life in Language 355-426, Cambridge, MA: MIT Press.
Chomsky, N. 2008. On phases. In Freidin, R., Otero, C. & Zubizarreta, M-L. (Eds.), Foundational Issues in Linguistic Theory 133-166, Cambridge, MA: MIT Press
Davari, Sh. and Naghzguy, M. 2017. Clitic Climbing in Persian Complex Predicates: A Relevance Principle and Grammaticalization Account, Accepted paper for ICIL 7: Seventh international Conference on Iranian Linguistics, Lomonosov Moscow State University, 28-30 August 2017
Dirr,A.(1928).Einfuhrung in das stadiu der kaukasischensprachen. Leipzig: verlagder Asia Major
Dixon, R.M.W. 1994. Ergativity. Cambridge: Cambridge University Press.
failures. Linguistic Inquiry, 40, 619-666.
Inquiry 26, 79–124.
Karimi, Y. 2010. Unaccusative transitives and the Person-Case Constraint effects in Kurdish. Lingua, 120, 693-716.
Karimi, Y. (2013). Extending Defective Intervention Effects. The Linguistic Review 30:1, 51-75.
Karimi-Doostan, G. 2005. Light verbs and structural case. Lingua 115, 1737-1756
Lercoq, P. 2002. Recherches sur les dialectes kermaniens (Iran central): grammaire, textes, traductions et glossaires. Louvain/Paris, Peeters
Preminger, O. 2009. Breaking Agreements: Distinguishing Agreement and clitic-doubling by their
Trask, R. L. (1996). Histarical Linguistics, London: Arnold
Radford, A. 1997. syntax: A Minimalist Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.
Spencer, A. and A. M. Zwicky (eds.). 1998. The Handbook of Morphology. Oxford: Blackwell.
Spencer, Andrew, “Morphology”, in The Handbook of Linguistics, ed. Mark Aronoff & Janie Rees-Miller (Oxford/ Malden: Blackwell Publishers, 2003), pp. 213-237
Uriagereka, J. 1995. Aspects of the Syntax of Clitic Placement in Western Romance. Linguistic
Woolford, E. 2006. Lexical Case, Inherent Case, and Argument Structure. Linguistic Inquiry 37, 111–130.