زمان دستوریِ جهان‌های ممکن ساخت شرطی در زبان فارسی معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشیار گروه زبان‌شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

در این پژوهش زمان دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط در جملات شرطی زبان فارسی معاصر، براساس رده‌شناسی دکلرک و رید (2001)  بررسی شد. پیکره، 286 جملۀ شرطی از 10 کتاب داستانی معاصر بوده­است. با بررسی جملات شرطی به این نتیجه رسیدیم که ساخت شرطی زبان فارسی معاصر، متشکل از انواع حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی است. از این تعداد جملۀ شرطی، شرطی از نوع باز و ضدحقیقی به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین بسامد را در داده‌های پیکره داشتند. با بررسی زمان‌های دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط به گرایش‌های قوی در این زمینه دست یافتیم. براین اساس، اگر زمان دستوری فعل بند شرط، گذشته باشد، شرطی با احتمال زیاد از نوع حقیقی خواهد بود و اگر زمان دستوری فعل بند جزای شرط، غیرگذشته باشد، شرطی به احتمال زیاد، از نوع باز خواهد بود.
 

کلیدواژه‌ها


آل احمد، ج. 1345. مدیر مدرسه، تهران: کتاب­های پرستو.
ابن‌الرسول، م.ر. و دیگران. 1395. «رابطۀ معنایی جمله‌وارۀ پایه و پیرو در جمله‌های شرطی زبان فارسی».  ادب فارسی، 17(1): 93- 112.
احمدزاده، ح. 1386. شطرنج با ماشین قیامت، تهران: انتشارات سورۀ مهر. 
افغانی، ع.م. 1377. دختر دائی پروین، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
بهنود، م. 1386. خانوم، تهران: علمی.
بقایی، س.ع. و نغزگو‌ی‌کهن، م [1397]. «جهان‌های ممکن ساخت شرطی در زبان فارسی معاصر». جستارهای زبانی. انتشار آنلاین.
جمالزاده، م.ع. 1333. دارالمجانین، تهران: معرفت.  
چهل­تن، ا.م. 1357. دخیل بر پنجرۀ فولاد، تهران: رواق.
دبیرمقدم، م و ز صدیقی­فر. 1391. «آموزش جمله­های شرطی زبان فارسی به غیرفارسی­زبانان: مقایسۀ دو روش تدریس ساختاری و تکلیف-محور». پژوهش­نامۀ آموزش زبان فارسی به غیرفارسی­زبانان، 2(1): 32- 59.
دولت آبادی، م. 1352. سفر، تهران: گلشایی.
رستمی، م. 1389. «جملات شرطی در زبان فارسی: رویکردی شناختی». تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد.
شهری، ج. 1371. طهران قدیم، تهران: میهن.
علوی، ب. 1363. چشمهایش، تهران: انقلاب و ادبیات.
ماهوتیان، ش. 1378. دستور زبان فارسی از دیدگاه رده­شناسی، ترجمۀ م سمائی، تهران: مرکز.
مرادی کرمانی، ه. 1384. شما که غریبه نیستید، تهران: معین. 
وحیدیان کامیار، ت. 1364. «جمله­های شرطی در زبان فارسی». زبان­شناسی، 2(2): 43- 56.
Declerck, R. and Reed, S. 2001. Conditionals: A comprehensive Empirical Analysis, E. C. Traugott and B. Kortmann (Eds.), Berlin, New York: Mouton de Gruyter.
Greenberg, J. H. 1963. “Some universals of grammar with particular reference to the order of meaningful elements”, In J. H. Greenberg (Ed), Universals of Language, (Pp. 73-113), Cambridge, Mass: MIT Press.
Kroeger, P. R. 2005. Analyzing Grammar, NewYork: Cambridge University Press.
Saeed, J. 2009. Semantics, United Kingdom: Wiley- Blackwell.