تحلیل پیکره‌بنیاد آهنگ گفتار فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه بین‌المللی ‌امام خمینی

2 کارشناس ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی

چکیده

در این پژوهش، براساس تحلیل پیکره­بنیاد، به بررسی ساخت آهنگ گفتار فارسی در پیکرۀ گفتاری فارسی فارس­دات کوچک پرداختیم. نخست، رفتار آهنگی واژه­های محتوایی مختلف و واژه­های دستوری را مشاهده و تحلیل کردیم. نتایج نشان داد که واژه­های محتوایی، اغلب با تکیۀ زیروبمی و واژه­های دستوری، اغلب بدون تکیۀ زیروبمی تولید می‌شوند اما مقولۀ دستوری واژه­ها بر الگوی تغییرات زیروبمی یا ساخت نواختی آنها تأثیرگذار نیست.بررسی الگوی توزیع دو تکیۀ زیروبمی H*و L*+H در ساخت آهنگ گفتار فارسی نشان داد که تمامی واژه­های فارسی با یک تکیۀ زیروبمی خیزان با ساخت نواختی L*+H تولید می‌شوند و تکیۀ زیروبمی H*  تنها در منحنی زیروبمی واژه­ها با تکیۀ آغازی ظاهر می‌شود، آن­هم فقط زمانی که شرایط زنجیره‌ای لازم برای تظاهر آوایی نواخت L آغازی فراهم نباشد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که زمان­بندی وقوع قلۀ H تکیۀ زیروبمی وابسته به بود یا نبود واژه‌بست در واژه­هاست، بدین صورت که در واژه­های حاوی واژه‌بست، قلۀ H دیرکرد دارد و بعد از زنجیرۀ آواییِ هجای تکیه‌بر واقع می‌شود، ولی در واژه­های فاقد واژه‌بست،H  دیرکردی ندارد و در محدودۀ زنجیرۀ آوایی هجای تکیه‌بر قرار می‌گیرد. 

کلیدواژه‌ها


اسلامی، م. 1384. واج‌شناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی، تهران: سمت.
ــــــــــــــ.. 1388. «تکیه در زبان فارسی»، پردازش علائم و داده‌ها، 1 (11): 12-3.
بی‌جن‌خان، م. 1392. نظام آوایی زبان فارسی. تهران: سمت، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
بی‌جن‌خان، م و ابوالحسنی‌زاده، و. 1392. «دیرکرد قله هجا در ساخت نوایی واژه‌بست‌های زبان فارسی»، زبان‌پژوهی، 3 (5): 51 -69.
صادقی، و. 1393. «تکیة گروه در واج‌شناسی آهنگ فارسی: یک مطالعۀ موردی»، پژوهش‌های زبانی، 5 (2): 57 -76.
Abolhasani Zadeh, V. Bijankhan, M. and Gussenhoven, C. 2012. ‘The Persian pitch accent and its retention after focus. Lingua 122: 1380-1394.
Arvaniti, A., Ladd, D. R., & Mennen, I. 1998. Stability of tonal alignment: the case of Greek prenuclear accents. Journal of Phonetics, 26, 3–25.
ـــــــــــــــــــــــ. 2006. Tonal association and tonal alignment: evidence from Greek polar questions and contrastive statements. Language and Speech 49: 421-450. DOI: 10.1177/00238309060490040101
Atterer, M., & Ladd, D. R. 2004. On the phonetics and phonology of “segmental anchoring” of F0: evidence from German. Journal of Phonetics 32, 177-197.
Beckman, M. E. & Pierrehumbert, J. 1986. Intonational structure in English and Japanese. Phonology Yearbook 3: 255-310.
Boersma, P., & Weenink, D. 2010. Praat: doing phonetics by computer [Computer program]. Version 4.3.01, Retrived from http://www.praat.org/.
Gussenhoven, C. 2004. The Phonology of Tone and Intonation. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/cbo9780511616983
Ladd, D. R. 2008. Intonational phonology, 2nd ed., Cambridge: Cambridge University Press.
Mahjani, B. 2003. An instrumental study of prosodic features and intonation in
Modern Farsi (Persian). MS thesis, retrieved from:
http://www.ling.ed.ac.uk/teaching/postgrad/mscslp/archive/dissertations/2002-
3/behzad_mahjani.pdf
Pierrehumbert, J. 1980. The phonetics and phonology of English intonation. Ph.D. dissertation, Massachusetts Institute of Technology.
Prieto, P. 2005. Stability effects in tonal clash contexts in Catalan. Journal of Phonetics, 33, 215-242.
Prieto, P., & Torreira, F. 2007. The segmental anchoring hypothesis revisited: Syllable duration and speech rate effects on peak timing in Spanish. Journal of Phonetics, 35, 473-500.
Sadat-Tehrani, N. 2007. The Intonational Grammar of Persian. PhD thesis. University of Manitoba.
ـــــــــــــــــــــــ. 2009. The alignment of L + H* pitch accents in Persian intonation. Journal of the International Phonetic Association, 39, 205-230.
ـــــــــــــــــــــــ. 2011. The intonation patterns of interrogatives in Persian. Linguistic discovery, 9(1), 105-36.
Sadeghi, V. 2017. Word-level prominence in Persian: An experimental study. Language and Speech, 60: 4,571-596.
Silverman, K., & Pierrehumbert, J. 1990. The timing of prenuclear high accents in English. In J. Kingston, & M. E. Beckman (Eds.), Papers in laboratory phonology I. Between the grammar and physics of speech (pp. 72–106). Cambridge: Cambridge University Press.
Sluijter, A. M. C., and van Heuven, V. 1996. Spectral tilt as an acoustic correlate of linguistic stress. Journal of the Acoustical Society of America, 100(4), 2471–2485. DOI: 10.1121/1.417955
Taheri-Ardali, M. & Xu, Y. 2012. Phonetic Realization of Prosodic Focus in Persian. In:Proceedings of Speech Prosody 2012. (pp. 326 - 329).: Shanghai.