تحلیل لالایی های گویش قاین از منظر جامعه شناسی زبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه پیام نور، قاین

2 کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی دانشگاه پیام نور

3 دانشیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه بیرجند

چکیده

ادبیات شفاهی؛ اشعار، ترانه‌ها، لالایی­ها، حکایات، ضرب‌المثل‌ها و ... از نسلی به نسلی می­رسند و ثبت و تحلیل آنها اهمیت زیادی دارد، زیرا ما را در شناخت خرده‌فرهنگ‌ها یاری می‌دهند. تحقیق حاضر چارچوب تحلیلی- کیفی دارد. اطلاعات با روش میدانی و پرسشنامۀ محقق­ساخته گرد‌آوری شده‌است. پرسشنامه مرتبط با  مضامین لالایی­های قاین تنظیم، و برای اندازه‌گیری از مقیاس­های ترتیبی و اسمی استفاده ‌شد؛ متغیرهای تحقیق (جنسیت، مضامین دینی- فرهنگی، موقعیت اجتماعی زنان و شرایط اقلیمی) مقیاس ترتیبی؛ و سؤالات جمعیت­شناختی (سن، تحصیلات، شغل، تعداد و جنس فرزندان) مقیاس اسمی­اند. لالایی­ها (692 بیت) با مصاحبه با زنان میان­سال و مسن، از شهر قاین و روستاهای اطراف جمع­آوری، و پس از پیاده­سازی و آوانویسی تحلیل شد. تحلیل­های کمّی و محتوایی نشان داد که در لالایی، مادران، مفاهیم و اعتقادات مذهبی را به کودکان منتقل، و شخصیت­های تأثیر­گذار مکتبی را معرفی می­کنند. نیز موقعیت اقتصادی- فرهنگی منطقه و دردهای خود را بازگو می­کنند. البته، سن، موقعیت اجتماعی و تحصیلات مادران در انتخاب لالایی برای دختر یا پسر تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها


اکبری قانع، ح. 1395. تحلیل لالایی­های بخش ششتمد و روداب، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار
افسر، آ. 1392. لالایی­ها در فرهنگ مردم خراسان جنوبی، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند.
پناهی، م. 1376. ترانه و ترانه‌سرایی در ایران؛ سری در ترانه‌های محلی، تهران: سروش.
جمالی ، ا. 1387. لالایی در فرهنگ مردم ایران، تهران: سروش.
جمالی یوسفی، ا. 1386. «نگاهی به لالایی­های کرمان». فرهنگ مردم ایران، (9): 70 -81.
درویشی، س. و اکبری، م. 1395. «تجزیه و تحلیل مضامین نهفته در لالایی­های مادران، مطالعة موردی شهر شیراز». ارائه شده در کنفرانس ملی دانش و فناوری روان­شناسی، علوم تربیتی و ... ایران، نک. https://www.civilica.com/Paper-OSCONF01-OSCONF01_019.html
 عنایت، ح، و دیگران. 1390. «لالایی‌ها، رسانه‌ای زنانه یا ملودی خواب‌آور کودکانه»، زن در فرهنگ و هنر، 3(2): 76-57.
طباطبایی، س.ح. و طباطبایی، س.س. 1395. «تحلیل ساختاری و محتوایی ʼحداʽ (لالایی منطقۀ سرکویر)». ادبیات و زبان­های محلی ایران زمین، (14): 96-82.
محمدپور ، ز. 1394. آنالیز موسیقیایی لالایی­های استان فارس و تحلیل مردم­شناسی آنها. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد موسیقی، دانشگاه هنر تهران، دانشکدة موسیقی.
مهاجری، ز. 1383. گُلِ پسته (مجموعه لالایی‌های فارسی). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
میر، م. 1394. تحلیللالایی­هایسیستانیازمنظرجامعه­شناسی زبان. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، مرکز قاین.
 
Brooks W. 2016. Putting lullabies to bed: The effects of screened presentations on  lullaby practices. Australian Journal of Music Education . 50(2), 83-97.
Olajide, S. B. 2006.  Folktales as effective means of teaching Universal Basic
Education English in Nigeria. Journal of Professional Teachers. 1(2). 92-109.
Davis, S. G. 2010. Ben Botkin’s FBI Files. Journal of American Folklore. 487- 122.
Taner Çifç, 2016. Geographical Concepts in Turkish Lullabys .Universal Journal of Educational Research. 4(4): 886-894.