مطابقه و حالت نمایی در زبان لکی کوهدشتی: مطالعه تطبیقی ساختار نحوی با زبان های همجوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی زبان شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا،همدان، ایران

2 استاد زبان شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

مطابقه، حالت‌نمایی و ترتیب واژه از اصلی‌ترین سازوکارهای بازنمایی روابط نحوی در زبان‌ها هستند که هر زبان بسته به ساختار رده‌شناختی خود، ترکیبی ویژه از آن‌ها را به‌کار می‌گیرد. این پژوهش با هدف توصیف و تحلیل نظام‌های مطابقه و حالت‌نمایی در زبان لکی کوهدشتی و مقایسه‌ی تطبیقی آن با لری خرم‌آبادی و کردی کلهری در چارچوب نظری هیگ (2008) انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که در لکی، این نظام‌ها ساختاری دوگانه و وابسته به زمان دستوری و گذرایی فعل دارند: در زمان غیرگذشته، مطابقه و حالت‌نمایی از نوع فاعلی-مفعولی است؛ به‌گونه‌ای که فاعل به‌صورت مستقیم و بدون نشانه حالت‌نما ظاهر می‌شود و مفعول اغلب با نشانه حالت‌نمای مفعولی بازنمایی می‌شود. در مقابل، در گذشته، الگوی مطابقه کناییِ گسسته است و فاعلِ فعل گذرا با واژه‌بست ضمیری بر مفعول نمایان می‌شود و فعل بدون نشانه‌گذاری شخص و شمار، به‌صورت سوم‌شخص مفرد به‌کار می‌رود. این ساختار، لکی را از کردی کلهری و لری که نظام مطابقه و حالت‌نمایی یکنواخت و مستقل از زمان یا گذرایی فعل دارند، متمایز می‌سازد. بنابراین، با وجود شباهت‌های سطحی، زبان لکی کوهدشتی ساختاری مستقل و منسجم دارد و نمی‌توان آن را گویشی وابسته یا ترکیبی از کردی و لری دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Agreement and Case-Marking in Kuhdashti Laki: A Comparative Syntactic Study

نویسندگان [English]

  • Somayeh Hanan 1
  • Mehrdad Naghzguy-Kohan 2
1 Ph.D. student in general linguistics, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
2 professor in general linguistics, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Agreement, case marking, and word order are key mechanisms for encoding syntactic relations, each language employing them according to its typological structure. This study aims to describe and analyze the agreement and case-marking systems of Kuhdashti Laki and compare them with Khorramabadi Lori and Kalhori Kurdish within Haig’s (2008) framework. The findings show that in Laki, these systems are dual and dependent on tense and verb transitivity: in the non-past, the pattern is nominative-accusative, with the subject appearing directly without a case marker and the object typically marked by an accusative marker. In contrast, in the past tense, agreement shifts to a split ergative pattern where the transitive subject is marked via a pronominal clitic attached to the object, and the verb remains in the default third-person singular form without overt agreement. This structure distinguishes Laki from Kalhori Kurdish and Khorramabadi Lori, which maintain a consistent nominative-accusative system regardless of tense or transitivity. Despite surface similarities, the evidence shows that Kuhdashti Laki has an independent and coherent syntactic structure and should not be regarded as merely a dependent or mixed variety between Kurdish and Lori.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Laki
  • agreement
  • case marking
  • split ergativity
  • pronominal clitics