بررسی انواع امکانات تکریمی در فارسی میانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

چکیده

زبان یکی از وسایل ارتباطی در جامعه است. ارتباط زبانی، به­عنوان یکی از مهم­ترین نقش­های زبان، نشان­دهندة روابط میان افراد است. مفهوم ادب به­عنوان یک عامل اجتماعی-شناختی، بیانگر شأن و فاصلة اجتماعی میان افراد است. این مفهوم با ابزارهای متفاوتی در ارتباط میان افراد تجلی می­یابد. یکی از این ابزارها امکانات تکریمی هستند. افراد جامعه برای رعایت احترام و ادب، تشخیص جایگاه و شأن اجتماعی مشارکت­کنندگان و مخاطبان از صورت­های امکانات تکریمی بهره می­جویند. امکانات تکریمی در زبان ژاپنی در چهار گروه جای می­گیرند؛ تکریمی­های ارجاعی، تکریمی­های مخاطب، زبان­های اجتنابی و زیباسازی. در اغلب زبان­ها تکریمی­های ارجاعی نسبت به سایر انواع تکریمی­ها بیشتر به­کار می­روند و در میان انواع تکریمی­های ارجاعی نیز تکریمی­های فاعلی بیشتر از تکریمی­های فروتنانه و غیر­فاعلی کاربرد دارند. در این پژوهش چهار دستة امکانات تکریمی در فارسی میانه بر طبق این چارچوب بررسی شده­است. در فارسی میانه نیز همانند زبان ژاپنی، تکریمی­های ارجاعی دارای بیشترین کاربرد هستند. علاوه­بر تقسیم­بندی شیباتنی، می­توان استعاره و تشبیه، تکریمی­های صفتی متکلم و دعایی را نیز به گروه تکریمی­های فارسی میانه افزود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بیمن، و. 1381. زبان، منزلت و قدرت در ایران. ترجمۀ رضا مقدم­کیا. تهران: نشر نی.
جهانگیری، ن. ۱۳۸۷. «گونه­های احترام، سلطه و همبستگی در زبان فارسی»، در مجموعه مقالات زبان: بازتاب زمان، فرهنگ و اندیشه،‌ تهران: آگه، 125 -159.
عریان، س. ۱۳۸۲. متن­های پهلوی گردآوریده جاماسب جی دستور منوچهر جی جاماسب آسانا. تهران:‌ انتشارات میراث فرهنگی.
غضنفری، م. 138۷. «جلوه هایی از بازتاب ادب در تاریخ بیهقی». جستارهای ادبی، (۶۲): 27 -49.
فره­وشی، ب. 1386. کارنامة اردشیر بابکان، تهران: دانشگاه تهران.
مشکور، م. 1329. کارنامة اردشیر بابکان، تهران: دانش.
نغزگوی­کهن، م. ۱۳۹۵. «امکانات تکریمی ارجاعی در فارسی نو». در مجموعه مقالات زبان فارسی در گذر زمان، تهران: کتاب بهار. 146-164.
Beeman, W. O. 1986. Language, Status, and Power in Iran. Bloomington:
Indiana University.
Brown, L. .2011. Korean Honorifics and Politeness in Second Language Learning. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins.
Goffman, E. 1967. Interaction Ritual: Essays on face to face behavior. New
York: Garden City.
Grice, H. P. 1975. Logic and Conversation. University of California: Berkeley.
Keshavarz, H.M. 1988. “Forms of address in post-revolutionary Iranian Persian: a sociolinguistic analysis”. Language in Society 4(17): 565-575.
Kibort, A. 2008. “Extending the applicability of lexical mapping theory”. Proceedings of the LFG07 Conference, Stanford University. University of Surrey.
Lakoff, R. T. 1973. The Logic of Politeness; or, Minding your p’s and q’s. Chicago: Chicago Linguistic Society.
Leech, G. N. 1983. The Pragmatics of Politeness. Londom: Longman.
Levinson, P., Brown, P. 1987. Politeness: Some Universals in Language Usage
(Vol. 4). Cambridge: Cambridge University Press.
Mills, S. 2003. Gender and Politeness. Cambridge: Cambridge University Press.
Shibatani, M. 2006. Honorifics. In Keith Brown (ed). Encyclopedia of
Language and Linguistics, Second Edition. Volume 5
(pp. 381-390). Oxford:
Pergamon Press.