بررسی مؤلفه‌های توالی واژه‌ و هم‌بستگی آنها با توالی مفعول/ فعل در گویش تاتی گیفان، براساس دیدگاه رده‌شناختی درایر

هدایت, ندا

بررسی مؤلفه‌های توالی واژه‌ و هم‌بستگی آنها با توالی مفعول/ فعل در گویش تاتی گیفان، براساس دیدگاه رده‌شناختی درایر

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

ندا هدایت

استادیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین - پیشوا

چکیده

توالیهای غالب در گویش تاتی دهستان گیفان خراسان شمالی که اساساً گونهای مفعولی فعلی است، و همبستگی این توالی‌ها و ترتیب مفعول و فعل براساس دیدگاههای درایر به سادگی تبیینشدنی نیست. به عبارت دیگر، با توجه به نتایج کلی به دست آمده از بررسیهای درایر، گویش گیفانی در مورد همبستگی در چهار توالی، بهجز توالی موصوف صفت مانند اقلیت زبانی موجود در نمونۀ آماری درایر عمل میکند که نسبت به زبانهایی که ارتباط معنیدار بین توالیهای مطرحشده و توالی فعل و مفعول را اثبات میکنند، درصد کمتری دارند. از طرفی چون برخی از این توالیها به صورتهای مختلف و آزادانه در تاتی گیفان به کار میروند، همبستگی ممکن بین آنها و ترتیب مفعول و فعل نیز که خود به دو صورت بنیادی مفعول، فعل و غیربنیادی فعل، مفعول کاربرد دارد تا حدی نسبی است. بهطورکلی به نظر میرسد به دلیل تنوع در ترتیب فعل و مفعول در این گویش شاهد تنوع در دیگر توالیهای هسته و وابستۀ مربوط به آن نیز هستیم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اکبرزاده، هـ.. 1388. پژوهشی پیرامون فرهنگ عامه و گویش مردم سنخواست، مشهد: طنین قلم.

ایمانپور، م. و هـ اکبرزاده. 1388. «بررسی واژههایی از گویش تاتی شمال خراسان در آثار مولانا»، اولین همایش آموزش زبان فارسی و زبانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

بروشکی، م. 1390. موقعیت جغرافیایی و اجتماعی تاتنشین گیفان، مشهد: پژوهش توس.

دبیرمقدم، م. 1392. ردهشناسی زبانهای ایرانی، تهران: سمت.

راهنمایگردآوریگویشها برای گنجینةگویشهایایرانی. 1390. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه زبانها و گویشهای ایرانی.

رزمگه، ر. و س. محمدی . 1395. «بررسی ضمایر انعکاسی در گویش تاتی رازی: رویکرد ردهشناسی واژنحوی»، نخستین همایش بینالمللی زبانها و گویشهای ایرانی کرانۀ جنوبی دریای خزر، دانشگاه گیلان.

زمردیان، ر. 1386. راهنمای گردآوری و توصیف گویشها، مشهد: دانشگاه فردوسی.

صفرزاده، ح. 1386. «پژوهشی در گویش تاتی شمال خراسان و کاربرد آن در تصحیح و شرح متون ادب فارسی»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، (159): 69-97.

کنعانی، ا. 1395الف. «ساختمان فعل در گویش تاتی شمال خراسان»، نخستین همایش بینالمللی زبانها و گویشهای ایرانی کرانۀ جنوبی دریای خزر، دانشگاه گیلان.

ــــــــــــــ. 1395ب. «ویژگیهای آوایی و فرایندهای واجشناسی گویش تاتی شمال خراسان»، نخستین همایش بینالمللی زبانها و گویشهای ایرانی کرانۀ جنوبی دریای خزر، دانشگاه گیلان.

نوروززاده، ش. 1389. «بررسی گویش تاتی رویین واقع در شهرستان اسفراین و کاربرد آن در تصحیح و شرح متون ادب فارسی»، همایش بینالمللی گویشهای مناطق کویری ایران، دانشگاه سمنان.

هدایت، ندا. 1391الف. بررسی ویژگیهای صرفی و نحوی گویش تاتی گیفان، رسالۀ دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

ــــــــــــــ.1391ب. «نقش پساضافه و حرف اضافه در گویش تاتی گیفان: یک نگاه ردهشناختی»، مجموعه مقالات هشتمین همایش زبانشناسی ایران، ج2: 888-899. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

ــــــــــــــ. 1394. «حذف واکه و قلب واجی در تصریف فعل در گویش تاتی گیفان»، زبانها و گویشهای ایرانی (ویژهنامۀ نامۀ فرهنگستان)، دورۀ جدید، (5): 35-58.

Comrie, B. 1981. Language universals and Linguistic Typology. Chicago: University of Chicago Press.

ــــــــــــــ . 1989. Language universals and Linguistic Typology. 2nd edn. Chicago: University of Chicago Press.

Comrie, B., & N. Smith. 1977. »Lingua Descriptive Studies: Questionnaire«. Lingua, )42(: 1-72.

Dryer, M. S. 1988a. »Object-Verb Order and Adjective-Noun Order: Dispelling a Myth. « Lingua, (74): 185-217.

ــــــــــــــ.1991. »SVO Languages and the OV/VO Typology.« Journal of Linguistics )27(: 443-482.

ـــــــــــــ.1992. »The Greenbergian Word Order Correlations«. Language) 68(: 81-138.

ــــــــــــــ. 2003. »Word order in Sino-Tibetan languages from a typological and geographical perspective«. In Graham Thurgood and Randy LaPolla (eds.) The Sino-Tibetan languages. London/New York :Routledge: 43-55.

ــــــــــــــ. 2005. »Order of adposition and noun phrase«. In The World Atlas of Language Structures, edited by Martin Haspelmath, Matthew S. Dryer, David Gil, and Bernard Comrie. Oxford University Press.

Greenberg, J. H. (ed.) 1966. Universals of Language, London: MIT Press.

Hawkins, John A. 1980. »On implicational and distributional universals of word order. «Journal of Linguistics (16): 193-235.

ــــــــــــــ.1983. Word Order Universals. New York: Academic Press.

Lehmann, Ch. 1973. »A Structural Principle of Language and its Implications.« Lg. (49) :42-66.

Lehmann, W.P. 1978. »The Great Underlying Ground-plans«, in Lehmann, W.P. (ed.), Syntactic typology. Studies in the phenomenology of language. Hassocks, Sussex, Harvester Press: 3-55.

Mallinson, G., & B. J. Blake. 1981. Language Typology. Amsterdam: North-Holland.

Vennemann, T. 1974a. »Analogy in Generative Grammar: The Origin of Word Order«. in: Luigi Heilmann, ed., Proceedings of the Eleventh International Congress of Linguists, Bologna-Florence, Aug. 28 - Sept. 2, 1972: 79-83.

ــــــــــــــ. 1974b. »Theoretical Word Order Studies: Results and Problems«, Papiere zur Linguistik (7): 5-25.

ــــــــــــــ . 1976. »Categorial Grammar and the Order of Meaningful Elements«, in: Alphonse Juilland, ed., Linguistic Studies Offered to Joseph Greenberg on the Occasion of his Sixtieth Birthday, Saratoga, California (Anma Libri), 615-634.

Yar-Shater, E. 1969. A Grammar of Southern Tati Dialect, The Hague and Paris: Mouton and CO.