نسخه‌شناسی تطبیقی نفثه‌المصدور زیدری نسوی براساس فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

چکیده

بررسی، مقابله و تعیین میزان صحت، اصالت و ارجحیت نسخ در نسخه‌شناسی تطبیقی از چالش‌های اصلی مصححان است که گاه به دلیل فرایند طولانی مقابله و دشواری جمع‌بندیِ نهایی معیارها به تساهل می‌انجامد. تحلیل سلسله‌مراتبی، با استفاده از تکنیک‌های ریاضی و روان‌شناسی می‌تواند مصحح را در تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره و رسیدن به منطقی‌ترین هدف یاری برساند. این پژوهش با نرم‌افزار Expert choice11به بررسی نسخه‌بدل‌های چهارگانۀ تصحیح نفثه‌المصدور زیدری نسوی می‌پردازد. معیارها از توصیه‌های بنگل و گریس‌باخ و براساس دسته‌بندی نسخه‌بدل‌های تصحیح یزدگردی، و مقیاس‌ها و مقایسه‌های زوجی براساس نظریات کارشناسی بنگل و گریس‌باخ و معیارهای آنها تنظیم شده­است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسخ چهارگانۀ این تصحیح، حداقل از دو منشأ متفاوت مشتق شده‌ و تحلیل‌های سلسله­مراتبی اکسپرت چویس ارجحیت نسخۀ «سی» را نسبت به سه نسخۀ دیگر نشان ‌می‌دهد. با در نظرگرفتن احتمال خویشاوندی نسخه‌های «هت»، «کر» و «می»، خوانش‌هایی که براساس اجماع این نسخ گزینش شده‌اند تردیدآمیزند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative codicology of the Manuscripts of Nafsatolmasdoor-e Zeydari-ye Nasawi based on the hierarchical analytic process

نویسندگان [English]

  • Mohammadali Khazānedārloo 1
  • Behrooz Soltāni 2
1 PhD), University of Guilan
2 PhD Candidate in Persian Language and Literature at University of Guilan
چکیده [English]

Investigation and confrontation of manuscripts and determining their level of correctness, originality and priority of manuscript in comparative codicology are among the main challenges of the editors that due to the long process of the confrontation and difficulty of final decision on criteria, a simplified resolution is considered for them. Hierarchical analysis, using mathematical and psychological techniques, can assist the editor in multi-criteria decision making and reaching the most logical goal. This research investigates the prescription of the quadruple substitutions of corrected Nafsatolmasdoor Zeydari-ye Nasavi, using Expert Choice 11. The criteria was developed out of the suggestions of Bengel and Griesbach and based on the categorization of the corrected Yazdgerdi substitutions, and paired scales and comparisons adjusted according to the expertized suggestions of Bengel and Griesbach and their criteria. The investigations showed that the quadruple prescriptions of this correction are derived at least out of two different origins, and expert choice hierarchical analyses showed the priority of the »C« prescription over the other three versions. Considering the kinship probability of the prescriptions »Hat«, »Kar«,»Mi«, the readings that are selected based on the text sameness of these prescriptions are problematic.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hierarchical Analytic Process
  • correction of texts
  • Comparative Codicology
  • Nafsatolmasdoor-e Zeydari-ye Nasawi
  • substitution prescription
امیدسالار، م. 1385. «تاریخچه‌ای از تصحیح متن در مغرب‌زمین و در میان مسلمین»، آینۀ میراث، س4، (2-3): 7-32.
آیدنلو، س. 1368. «استاد مینوی و متن‌شناسی شاهنامه (با یادداشت‌هایی دربارۀ تصحیحِ داستان سیاوش)»، آینۀ میراث، س5، (4): 103-129.
جهانبخش، ج. 1387. «تأملات نظری کارآمد در تصحیح متون ادبی»، آینۀ میراث، س6، (3): 24-73.
حسینی، س. م. 1379. «روش دکتر معین در تصحیح متون فارسی»، متن‌پژوهی ادبی، (13): 6-21.
خرندزی زیدری نسوی، ش. م. 1389. نفثه‌المصدور، تصحیح و توضیح ا. ح. یزدگردی، تهران: توس.
زرین‌کوب، ع. 1336. «روش علمی در نقد و تصحیح متون ادبی»، یغما، (110): 259-264.
قدسی‌پور، س. ح. 1379. فرایند تحلیل سلسله­مراتبی، تهران: نشر دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
مایل هروی، ن. 1379. تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطی، تهران: کتاب‌خانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
منجد، ص. 1377-1378. «دربارة تصحیح متون: روش تصحیح نسخه‌های خطی»، ترجمة س. ح. خدیوجم، آینۀ میراث، (3و4): 103-111.
نیک‌مردان، ع. 1391. معرفی نرم‌افزار Expert choice به همراه خلاصه‌ای بر مطالب AhP، تهران: جهاد دانشگاهی(دانشگاه صنعتی امیرکبیر).
Bengel, J. A. 2013. Gnomon of the New Testament,Vol.1: 9-18. London: Forgotten Books. (Original work published 1857).
Epp, E. & G. D Fee. 2000. Studies in the Theory and Method of New Testament Textual Criticism. Michigan: William B. Eerdmans Publisher Company.
Griesbach, J. J. 1849. Ed, Novum Testmentum Graece. reprinted by Alford. London: Moody reprint.
Guimaraes, F. 2011. Research: Anyone Can Do It. Mainz, PediaPress GmbH.
Houdmann, S. M. 2015. Questions about the Bible: The 100 Most Frequently Asked Questions about the Bible. E-Book
Jarvis, S. Scholars & Gentlemen. 1995. Shakespearian Textual Criticism and Representations of Scholarly Labour. Oxford University Press.
Lund, E. 2002. Documents from the History of Lutheranism 1517-1750. Minneapolis: Fortress Press
Montgomery, W. R. & S. W Wells, G. Taylor, J. Jowett. 1997. William Shakespeare: A Textual Companion. New York: W. W. Norton & Company.
Tanselle, G. T. 1989. A Rationale of Textual Criticism. The University of Pennsylvania Press.
Vincent, M. R. 1899. A History of the Textual Criticism of the New Testament. Macmillan: Original from Harvard University