The structure and etymology of some Taleshi verbs

Document Type : Original Article

Authors

Abstract

Taleshi is one of the Iranian north-western dialects which are spoken on the shore of the Caspian Sea. It has retained some of the ancient phonetic variations. In this study, after a brief description of the Taleshi verb construction, the etymology of 14 verbs of the central Taleshi dialect was investigated. Research data and their transcription were based on the pronunciation common to central Taleshi dialect. In the lexical entry of each verb, first the present and past stem of the Taleshi verbs have been inserted. Then, based on the equivalent or cognate of the word in other Iranian dialects and languages and also in other Indo-European languages, the etymology of the words has been considered and their ancient Iranian and primary Indo-European forms have been reconstructed. Then, based on the evidences from the dialect itself, the derivational structure of the words and the accomplished phonetic changes on their stems has been explained. Also, the historical evolution of Taleshi phonemes in the selected verbs of this paper has been studied from ancient Iranian up to the modern period.

Keywords

References

ابوالقاسمی، م. 1373. ماده­های فعل‌های فارسی دری، تهران: ققنوس.
اشرفی خوانساری، م. 1383. گویشخوانساری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
اشمیت، رودیگر. 1382. دیگرگویش‌هایایرانیباستان، در راهنمای زبا‌ن­های ایرانی. ترجمة آ. بختیاری و دیگران. تهران: ققنوس.
مدبّری. م. [مصحح]. 1370. شاعران بی دیوان در قرن‌های 3-4-5، تهران: پانوس.
بیکس، ر. 1389. درآمدی بر زبان‌شناسی تطبیقی زبان‌های هندواروپایی، ترجمۀ ا. طاهری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جعفری دهقی، م. 1384. «مقایسۀ تحول تاریخی برخی واج‌های تالشی با فارسیِ معیار». گویش‌شناسی، (4): 23-39. 
خلف تبریزی، م. ح. 1362. برهان قاطع، به اهتمام م. معین، تهران: امیرکبیر.
دهخدا، ع. ا. 1377. لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رضایتی کیشه­خاله، م. 1382. «چند نکتۀ دستوری در گویش تالشی». گویش‌شناسی، (1): 41-52.
ـــــــــــــــــــــــــ.1384. «تأمـّلی دیگر در فهلویات شیخ صفی‌الدین اردبیلی». گویش‌شناسی، (4): 128-146.
ـــــــــــــــــــــــــ.1390. زبان تالشی: توصیف گویش مرکزی، رشت: فرهنگ ایلیا.
رضایتی کیشه­خاله، م. و ا. خادمی ارده. 1387. فرهنگ موضوعی تالشی به فارسی، رشت: دانشگاه گیلان.
رضایتی کیشه­خاله، م. و ج. سبزعلیپور. 1387. «ریشه و مادۀ فعل در گویش‌های تاتی، تالشی، و گیلکی». ادب‌پژوهی، (6): 111-132.
رضایتی کیشه­خاله، م. و م. جلاله‌وند آلکامی. 1390. «فعل مجهول در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی». ادب‌پژوهی، (16): 9-34.
رفیعی جیردهی، ع. 1386. «فعل پیشوندی در تالشی». ادب‌پژوهی، (1): 107-126.
سبزعلیپور، ج. 1391. فرهنگ تاتی، رشت: فرهنگ ایلیا.
سرتیپ پور، ج. 1369. ویژگی‌های دستوری و فرهنگ واژه‌های گیلکی، رشت: گیلکان.
سُلگی، ح. و ر. بختیاری. 1390. «بررسی ریشه‌شناختی چند فعلِ هورامی». پژوهش‌های زبانی، 2 (2): 57-75.
شرفکندی، ع. 1384. هه نبانهبۆرینه: فرهنگکُردی - فارسیهه ژار، تهران: سروش.
شیخ سنگ­تجن، ش. 1386. «توصیف واج‌شناسی گویش تالشی در حوزۀ آوایی». گویش‌شناسی، 4(1و2): 66-85.
طاهری، ا. 1389الف. گویش بختیاری کوهرنگ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـــــــــــــــــــــــــ. 1389ب. «ریشه‌شناسی واژه‌هایی از گویش بختیاری». زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، (1): 111-137.
ـــــــــــــــــــــــــ. 1391. «واج‌شناسی تاریخی گویش تاتی کرینگان». نخستین همایش بین­المللی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی).
قریب، ب. 1383. فرهنگ سغدی، تهران: فرهنگان.
ـــــــــــــــــــــــــ. 1384. «تأثیر قانون بارتلمه بر ساختار فعل‌های زبان فارسی». گویش شناسی، (5): 4-25.
کارگر، م. و ب. چراغی. 1393. «بررسی ریشه‌شناختی چند واژۀ تالشی». ادب‌پژوهی، (30): 133-150.
کارنگ، ع. 1333. تاتی و هرزنی دو لهجه از زبان باستان آذربایجان، تبریز: شفق.
مایرهوفر، م. 1382. دورانپیشازتاریخزبان‌هایایرانی، ایرانیآغازین. در راهنمایزبا‌ن‌هایایرانی، ترجمة آ. بختیاری و دیگران. تهران: ققنوس.
منصوری، ی.1384الف. «طرح بررسی ریشه‌شناختی فعل‌های زبان پهلوی». گویش­شناسی، (5): 37-58.
ـــــــــــــــــــــــــ. 1384ب. بررسی ریشه‌شناختی فعل‌های زبان پهلوی (فارسی میانۀ زردشتی)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
مولایی، چ. 1380. «زندواف». نامۀ فرهنگستان، (18): 77-83.
نغزگوی کهن، م. 1373. «توصیف ساختمان دستگاه فعل در گویش تالشی (دهستان تاسکوهِ ماسال)». زبان‌شناسی، (11): 38-57.
وطواط، ر. 1358. لطایف الأمثال و طرائف الأقوال، ویراستۀ س. م. سبزواری: تهران.
هنینگ، و. ب. 1374. «زبان کهن آذربایجان». ترجمۀ ب. سرکاراتی. نامۀ فرهنگستان، (1): 51-72.
Abaev V. 1958, 1973, 1979, 1989. Istorike-Etymologičeskij slovar osetinskogoyazyka. I-IV, Moskva-Leningrad: Ockba-Aeh.
Asatrian, G. 1986. Dim(i)lī (or Zāzā). Encyclopaedia Iranica, ed. Yarshater. Vol. VII: 405-411. Londen: Oxford.
Bailey, H. W. 1979. Dictionary of Khotan Saka (DKS), Cambridge: Cambridge University.
Bartholomae, C. 1904. Altiranisches Worterbuch, Strassburg: Verlag Von Karl J.Trubner.
Boyce, M. 1977. A Word-List Of Manichaean Middle Persian And Parthian. Acta Iranica9a, Leiden.
Cheung, j. 2007. Etymological Dictionary Of The Iranian Verb. Leiden: Brill.
Darmesteter, J. 1971. Etudes Iraniennes. Amesterdam: Philo.
Derksen, R. 2008. Database of the Baltic Inherited Lexicon, Leiden: Brill. 
Durkin-Meisterernst, D. 2004. Dictionary of Manichaean Texts. Volume III: Texts from Central Asia and China edited by Nicholas Sims-Williams. Part 1: Dictionary of Manichaean Middle Persian and Parthian. Turnhout (Belgium): Brepols.
Ghilain, A. 1939. Essai sur la langue parthe. rep:1966. Louvain.
Hennig, W. B. 1933. Das Verbum des Mittelpersischen der Turfan fragmente. in Acta  Iranica(14): 158-253.
Herzfeld, E .1947. Zoroaster And His World, Vol1. Princeton: Princeton University.
Horn, P. 1893. Grundriss der neupersischen etymologie. Strassburg: Verlag von karl J.Trübner.
Hübschman, H. 1895. Persische Studien. Strassburg: Verlag von karl J.Trübner.
Lecoq, P. 1979. Le dialecte de Sivand, Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag.
.ـــــــــــــــــــــــــــ 2002. Recherches sur les Dialectes Kermanienes. Acta Iranica 39. Leuven: Brill.
MacKenzie, D .N.1961. Kurdish dialect studies . 2Vols, Oxford: Oxford University.
.ـــــــــــــــــــــــــــ 1966. The dialect of Awroman (Hawraman-I Luhon): Grammatical sketch, texts and vocabulary. Kobenhavn: Munksgaard’s Forlag.
.ـــــــــــــــــــــــــــ 1971. A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University.
Monier-Williams, M. 1974. Sanskrit-English Dictionary. Oxford: Claredon.
Morgenstierne, G. 1927. An Etymological vocabulary of Pashto. Oslo: I Kommisjon hos Jacob Dybwad.
.ـــــــــــــــــــــــــــ1932. Notes on Balochi etymology. NTS (5): 37-53.
.ـــــــــــــــــــــــــــ 1974. Etymological vocabulary of the Shughni Group .Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag.
Neu, E. 1998. Hethitisch šimuš. Zeitschrift fur Vergleichende Sprachforschung. 55-111.
Nyberg, H. S. 1974. A manual of Pahlavi. Part II: Glossary. Wiesbaden: Harrassowitz.
Pirejko, L. A. 1976. Talyšsko-Russkijslovar (فرهنگ تالشی-روسی). Moskva: Russkij Jazyk.
Pokorny, J. 1959. Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch. Tübingen: Francke  edition.
Rix, H. 2001. Lexikon der indogermanischen Verben, die Wurzeln und ihre Primarstammbildungen, bearbeitet von Martin Kummel, Thomas Zehnder, Reiner Lipp, Brigitte Schirmer. Zweite, erweiterte und verbesserte Auflage, bearbeitet  von  Martin.
Rossi, A. V. 1998. Ossetic and Balochi in V. I. Abaev's Slovar. Istituto Italiano per  l'Africae l'Oriente. 373-431.
Samadi, M. 1986. Das Chevaresmische Verbum, Wiesbaden: Harrassowitz.
Schmitt, R. 1984. Zur Ermittlung von Dialekte in altiranischer Zeit. Sprachw 9: 183-207.
Sims-Williams, N. 2000. Bactrian Documents from Northern Afghanistan. London: Oxford University.
Thackston, W. M. 2006. Kurmanji Kurdish, A Reference Grammar. Harvard: Harvard University.
.ـــــــــــــــــــــــــــ 2009. Sorani Kurdish  A Reference Grammar.Harvard: Harvard   University.
Persian Language and Iranian Dialects
Volume 1, Issue 1 - Serial Number 1
Serial 1
July 2016
Pages 169-193

Files

Share

How to cite

Statistics