TY - JOUR ID - 5043 TI - «جهت‌شدگی» در فارسی: مطالعۀ موردی «اندام واژه‌ها» بر اساس دستوری‌شدگی JO - زبان فارسی و گویش‌های ایرانی JA - PLID LA - fa SN - 2476-6585 AU - جعفری, شکوفه AU - داوری, شادی AU - صدیق ضیابری, رویا AD - دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی دانشگاه آزاداسلامی واحد شاهرود، ایران. AD - دانش‌آموختة دکتری زبان‌شناسی همگانی، مدرس دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران. AD - استادیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ایران. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 6 IS - 1 SP - 7 EP - 30 KW - دستوری‌شدگی KW - جهت‌شدگی KW - جهت‌واژه KW - اندام‌واژه KW - زبان‌فارسی DO - 10.22124/plid.2021.19742.1536 N2 - براساس نظر هاینه گویشوران زبان با استفاده از منابع عینی مانند اندام‌واژه‌ها، طبیعت­واژه­ها و برخی افعال به رمزگذاری مفاهیم جهتی مانند بالا، پایین، جلو، عقب و ... می‌پردازند. در این پژوهش، فرایند تحول منابع واژگانی به واژگانی که به مفاهیم جهتی دلالت دارند، جهت­شدگی نامیده می­شود. پژوهش حاضر به چگونگی رمزگذاری جهت­های نسبی و استعاری با استفاده از منبع واژگانی اندام‌واژه­ها و براساس آرای هاینه پرداخته‌است. برای تعیین ابعاد جهت­شدگی، یا میزان تحولات معنایی، تصریفی- نحوی و آوایی منابع واژگانی به مقاصد جهتی، مطالعۀ حاضر از انگارۀ داوری و نغزگوی کهن بهره جسته­است. برای جمع آوری داده­ها نیز­ از کتب نظم و نثر، ضرب­المثل، رمان، فرهنگ­های واژگان، کتب فارسی ابتدایی و متوسطه، تارنماها و گفت­وگوهای تلویزیونی  و روزمره استفاده شده­است. بازۀ­ زمانی داده­ها شامل داده­های فارسی نو متقدم (قرن 4 تا 13هجری) و فارسی نو امروز (قرن 13 تا امروز) است. نتایج نشان می‌دهد زبان فارسی از اندام­واژه­های سر، پا، چشم، قلب و ... برای بیان جهت­های نسبی و استعاری استفاده نموده و در نهایت این منابع واژگانی متحمل درجۀ دوم جهت‌شدگی گردیده­اند UR - https://zaban.guilan.ac.ir/article_5043.html L1 - https://zaban.guilan.ac.ir/article_5043_ed8a4b8d0ca2a5ed8b1cea75fd807bbe.pdf ER -