ORIGINAL_ARTICLE
صورتهای شکسته و فرهنگهای فارسی
صورت شکسته، شکلِ نوشتاری کلمه، وند یا پیبستی است که اولاً، مبیّن تلفظ سبک گفتاری فارسی باشد، و ثانیاً، معادل آواییِ سالمی در زبان رسمی معیار فارسی داشته باشد، مثلاً «اگه» و «میتونم» صورتهای شکستۀ کلمات سالمِ «اگر» و «میتوانم» هستند؛ یا «-رو» صورت شکستۀ کلمۀ دستوری و سالم «را» است. در این مقاله، به اختصار دربارۀ علل درج کلمات شکسته در فرهنگهای فارسی و نیز شیوۀ درج این صورتها سخن میگوییم. پیکره را از 112 اثر نمایشی و داستانی فارسی (نک. پیوست)، و صد کلمه از گفتوگوهای منتشرشدۀ صد سالۀ اخیر، به زبان فارسی، به صورت تصادفی برگزیدهایم. به باور نگارندگان، لازم است، دستکم صورتهای شکستۀ بهکاررفته در ادبیات معاصر فارسی استخراج و در فرهنگهای عمومی فارسی مدخل شود. تعداد این صورتهای شکسته بسیار اندک است و شاید بیشتر از موارد پیکرۀ محدود ما نباشد.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3388_20718b6ceb736ed40eb83ab4af4c8eb9.pdf
2018-09-23
7
33
10.22124/plid.2018.10634.1281
فرهنگنویسی فارسی
صورتهای شکسته
دستور
یوسف
بخشی زاده گشتی
yousefbakhshi@gmail.com
1
استادیار زبان انگلیسی دانشگاه دریانوردی چابهار
LEAD_AUTHOR
امید
طبیب زاده
otabibzadeh@yahoo.com
2
استاد زبانشناسی همگانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
انوری، ح. 1381. فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
1
جم، ب. 1394. فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
2
خانلری [ناتل]، پ. 1352. «جستار»، سخن، 22(11و12): 1135 -1139.
3
ــــــــــــــــ . 1353. «زبان فصیح»، سخن، 24(2): 139 -145.
4
دبیر مقدم، م. 1369. «پیرامون ʼراʽ در زبان فارسی»، زبانشناسی، (7)1: 1 -60.
5
دهخدا، ع. 1361. امثال و حکم، تهران: امیرکبیر.
6
ذوالفقاری، ح. 1388. «بررسی ضربالمثلهای فارسی در دو سطح واژگانی و نحوی»، فنون ادبی (1)1: 57-80.
7
روبینچیک، ی. 1397. فرهنگنویسی برای زبان فارسی، ترجمۀ م. شجاعی، با یادداشتهای ع. صادقی، تهران: کتاب بهار.
8
شاملو، ا. 1372، کتاب کوچه، تهران: مازیار.
9
شاملو، ا. 1394. مجموعۀ اشعار شاملو، انتشارات نگاه.
10
شهری، ج. 1378. قند و نمک؛ ضربالمثلهای تهرانی (به زبان محاوره)، تهران: معین.
11
صادقی، ع. 1363، «تبدیل ʼآنʽ و ʼآمʽ به ʼاونʽ و ʼاومʽ در فارسی گفتاری و سابقۀ تاریخی آن»، زبانشناسی، (1)1: 52 -71.
12
صفرزاده، ب. 1395. فرهنگ فارسی گفتاری، تهران: کتاب بهار.
13
طبیبزاده، ا. 1395. «نقدی بر فرهنگ فارسی گفتاری»، ایرانشهر امروز، 1(4): 119 -128.
14
ــــــــــــــــ . 1396. غلط ننویسیم از چاپ اول تا ویراست دوم؛ بررسی نقدهای نگاشته شده بر چاپ اول غلط ننویسیم و تأثیر آن بر ویراست دوم کتاب، تهران: کتاب بهار.
15
لیان، س. 1386. «ضرورت توجه به صورتهای شکسته در فرهنگهای فارسی»، فرهنگنویسی، (1): 184-210.
16
ــــــــــــــــ . 1394. فرهنگ توصیفی آواشناسی و واجشناسی، تهران: علمی.
17
مینوی، م. 1352. «زبان فصیح و گویشهای محلی»، سخن، 23: 5-6.
18
نجفی، ا. 1378. فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.
19
ــــــــــــــــ . 1388. «واژههای عامیانه در فرهنگ جامع زبان فارسی»، فرهنگنویسی، 2: 176-190.
20
ــــــــــــــــ . 1390. جشننامۀ ابوالحسن نجفی، به همت امید طبیبزاده، تهران، نیلوفر.
21
وحیدیان کامیار، ت. 1343. دستور زبان عامیانه فارسی، تهران: باستان.
22
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل پیکرهبنیاد آهنگ گفتار فارسی
در این پژوهش، براساس تحلیل پیکرهبنیاد، به بررسی ساخت آهنگ گفتار فارسی در پیکرۀ گفتاری فارسی فارسدات کوچک پرداختیم. نخست، رفتار آهنگی واژههای محتوایی مختلف و واژههای دستوری را مشاهده و تحلیل کردیم. نتایج نشان داد که واژههای محتوایی، اغلب با تکیۀ زیروبمی و واژههای دستوری، اغلب بدون تکیۀ زیروبمی تولید میشوند اما مقولۀ دستوری واژهها بر الگوی تغییرات زیروبمی یا ساخت نواختی آنها تأثیرگذار نیست.بررسی الگوی توزیع دو تکیۀ زیروبمی H*و L*+H در ساخت آهنگ گفتار فارسی نشان داد که تمامی واژههای فارسی با یک تکیۀ زیروبمی خیزان با ساخت نواختی L*+H تولید میشوند و تکیۀ زیروبمی H* تنها در منحنی زیروبمی واژهها با تکیۀ آغازی ظاهر میشود، آنهم فقط زمانی که شرایط زنجیرهای لازم برای تظاهر آوایی نواخت L آغازی فراهم نباشد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که زمانبندی وقوع قلۀ H تکیۀ زیروبمی وابسته به بود یا نبود واژهبست در واژههاست، بدین صورت که در واژههای حاوی واژهبست، قلۀ H دیرکرد دارد و بعد از زنجیرۀ آواییِ هجای تکیهبر واقع میشود، ولی در واژههای فاقد واژهبست،H دیرکردی ندارد و در محدودۀ زنجیرۀ آوایی هجای تکیهبر قرار میگیرد.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3386_bc3d43850b34da7b1f60fa9f0457307b.pdf
2018-09-23
35
54
10.22124/plid.2018.9926.1252
آهنگ
واژههای محتوایی
واژههای دستوری
تکیۀ زیروبمی
ساخت نواختی
وحید
صادقی
vsadeghi5603@gmail.com
1
دانشیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی
LEAD_AUTHOR
سحر
شیخی
sa.sheikhi141414@gmail.com
2
کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی
AUTHOR
اسلامی، م. 1384. واجشناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی، تهران: سمت.
1
ــــــــــــــ.. 1388. «تکیه در زبان فارسی»، پردازش علائم و دادهها، 1 (11): 12-3.
2
بیجنخان، م. 1392. نظام آوایی زبان فارسی. تهران: سمت، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
3
بیجنخان، م و ابوالحسنیزاده، و. 1392. «دیرکرد قله هجا در ساخت نوایی واژهبستهای زبان فارسی»، زبانپژوهی، 3 (5): 51 -69.
4
صادقی، و. 1393. «تکیة گروه در واجشناسی آهنگ فارسی: یک مطالعۀ موردی»، پژوهشهای زبانی، 5 (2): 57 -76.
5
Abolhasani Zadeh, V. Bijankhan, M. and Gussenhoven, C. 2012. ‘The Persian pitch accent and its retention after focus. Lingua 122: 1380-1394.
6
Arvaniti, A., Ladd, D. R., & Mennen, I. 1998. Stability of tonal alignment: the case of Greek prenuclear accents. Journal of Phonetics, 26, 3–25.
7
ـــــــــــــــــــــــ. 2006. Tonal association and tonal alignment: evidence from Greek polar questions and contrastive statements. Language and Speech 49: 421-450. DOI: 10.1177/00238309060490040101
8
Atterer, M., & Ladd, D. R. 2004. On the phonetics and phonology of “segmental anchoring” of F0: evidence from German. Journal of Phonetics 32, 177-197.
9
Beckman, M. E. & Pierrehumbert, J. 1986. Intonational structure in English and Japanese. Phonology Yearbook 3: 255-310.
10
Boersma, P., & Weenink, D. 2010. Praat: doing phonetics by computer [Computer program]. Version 4.3.01, Retrived from http://www.praat.org/.
11
Gussenhoven, C. 2004. The Phonology of Tone and Intonation. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/cbo9780511616983
12
Ladd, D. R. 2008. Intonational phonology, 2nd ed., Cambridge: Cambridge University Press.
13
Mahjani, B. 2003. An instrumental study of prosodic features and intonation in
14
Modern Farsi (Persian). MS thesis, retrieved from:
15
http://www.ling.ed.ac.uk/teaching/postgrad/mscslp/archive/dissertations/2002-
16
3/behzad_mahjani.pdf
17
Pierrehumbert, J. 1980. The phonetics and phonology of English intonation. Ph.D. dissertation, Massachusetts Institute of Technology.
18
Prieto, P. 2005. Stability effects in tonal clash contexts in Catalan. Journal of Phonetics, 33, 215-242.
19
Prieto, P., & Torreira, F. 2007. The segmental anchoring hypothesis revisited: Syllable duration and speech rate effects on peak timing in Spanish. Journal of Phonetics, 35, 473-500.
20
Sadat-Tehrani, N. 2007. The Intonational Grammar of Persian. PhD thesis. University of Manitoba.
21
ـــــــــــــــــــــــ. 2009. The alignment of L + H* pitch accents in Persian intonation. Journal of the International Phonetic Association, 39, 205-230.
22
ـــــــــــــــــــــــ. 2011. The intonation patterns of interrogatives in Persian. Linguistic discovery, 9(1), 105-36.
23
Sadeghi, V. 2017. Word-level prominence in Persian: An experimental study. Language and Speech, 60: 4,571-596.
24
Silverman, K., & Pierrehumbert, J. 1990. The timing of prenuclear high accents in English. In J. Kingston, & M. E. Beckman (Eds.), Papers in laboratory phonology I. Between the grammar and physics of speech (pp. 72–106). Cambridge: Cambridge University Press.
25
Sluijter, A. M. C., and van Heuven, V. 1996. Spectral tilt as an acoustic correlate of linguistic stress. Journal of the Acoustical Society of America, 100(4), 2471–2485. DOI: 10.1121/1.417955
26
Taheri-Ardali, M. & Xu, Y. 2012. Phonetic Realization of Prosodic Focus in Persian. In:Proceedings of Speech Prosody 2012. (pp. 326 - 329).: Shanghai.
27
ORIGINAL_ARTICLE
زمان دستوریِ جهانهای ممکن ساخت شرطی در زبان فارسی معاصر
در این پژوهش زمان دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط در جملات شرطی زبان فارسی معاصر، براساس ردهشناسی دکلرک و رید (2001) بررسی شد. پیکره، 286 جملۀ شرطی از 10 کتاب داستانی معاصر بودهاست. با بررسی جملات شرطی به این نتیجه رسیدیم که ساخت شرطی زبان فارسی معاصر، متشکل از انواع حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی است. از این تعداد جملۀ شرطی، شرطی از نوع باز و ضدحقیقی به ترتیب بالاترین و پایینترین بسامد را در دادههای پیکره داشتند. با بررسی زمانهای دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط به گرایشهای قوی در این زمینه دست یافتیم. براین اساس، اگر زمان دستوری فعل بند شرط، گذشته باشد، شرطی با احتمال زیاد از نوع حقیقی خواهد بود و اگر زمان دستوری فعل بند جزای شرط، غیرگذشته باشد، شرطی به احتمال زیاد، از نوع باز خواهد بود.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3389_cf140068f0c6994ad11fad23c2186602.pdf
2018-09-23
55
71
10.22124/plid.2019.10662.1285
ساخت شرطی
زمان دستوری
ردهشناسی
جهان ممکن
زبان فارسی
سیده عاطفه
بقایی
abaghaei1389@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان
AUTHOR
مهرداد
نغزگوی کهن
mnkohan@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبانشناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان
LEAD_AUTHOR
آل احمد، ج. 1345. مدیر مدرسه، تهران: کتابهای پرستو.
1
ابنالرسول، م.ر. و دیگران. 1395. «رابطۀ معنایی جملهوارۀ پایه و پیرو در جملههای شرطی زبان فارسی». ادب فارسی، 17(1): 93- 112.
2
احمدزاده، ح. 1386. شطرنج با ماشین قیامت، تهران: انتشارات سورۀ مهر.
3
افغانی، ع.م. 1377. دختر دائی پروین، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
4
بهنود، م. 1386. خانوم، تهران: علمی.
5
بقایی، س.ع. و نغزگویکهن، م [1397]. «جهانهای ممکن ساخت شرطی در زبان فارسی معاصر». جستارهای زبانی. انتشار آنلاین.
6
جمالزاده، م.ع. 1333. دارالمجانین، تهران: معرفت.
7
چهلتن، ا.م. 1357. دخیل بر پنجرۀ فولاد، تهران: رواق.
8
دبیرمقدم، م و ز صدیقیفر. 1391. «آموزش جملههای شرطی زبان فارسی به غیرفارسیزبانان: مقایسۀ دو روش تدریس ساختاری و تکلیف-محور». پژوهشنامۀ آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان، 2(1): 32- 59.
9
دولت آبادی، م. 1352. سفر، تهران: گلشایی.
10
رستمی، م. 1389. «جملات شرطی در زبان فارسی: رویکردی شناختی». تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد.
11
شهری، ج. 1371. طهران قدیم، تهران: میهن.
12
علوی، ب. 1363. چشمهایش، تهران: انقلاب و ادبیات.
13
ماهوتیان، ش. 1378. دستور زبان فارسی از دیدگاه ردهشناسی، ترجمۀ م سمائی، تهران: مرکز.
14
مرادی کرمانی، ه. 1384. شما که غریبه نیستید، تهران: معین.
15
وحیدیان کامیار، ت. 1364. «جملههای شرطی در زبان فارسی». زبانشناسی، 2(2): 43- 56.
16
Declerck, R. and Reed, S. 2001. Conditionals: A comprehensive Empirical Analysis, E. C. Traugott and B. Kortmann (Eds.), Berlin, New York: Mouton de Gruyter.
17
Greenberg, J. H. 1963. “Some universals of grammar with particular reference to the order of meaningful elements”, In J. H. Greenberg (Ed), Universals of Language, (Pp. 73-113), Cambridge, Mass: MIT Press.
18
Kroeger, P. R. 2005. Analyzing Grammar, NewYork: Cambridge University Press.
19
Saeed, J. 2009. Semantics, United Kingdom: Wiley- Blackwell.
20
ORIGINAL_ARTICLE
بست چاکنایی در زبان فارسی
چیستیِ بست یا انسداد چاکنایی در زبان فارسی همواره محل بحث و اختلاف نظر بودهاست؛ برخی آن را جزءِ واجهای زبان فارسی میدانند و برخی آن را واج به شمار نمیآورند. پژوهش پیشِ رو کوششی برای برطرف نمودن این اختلافِ نظرها و ابهامهاست. با این هدف، بست چاکنایی در واژهها و بافتهای گوناگون سبک رسمیِ زبان فارسی بررسی شد و فرایندهای واجی و محدودیتهای تأثیرگذار بر رخداد و عدم رخداد این همخوان در واژهها و بافتهای گوناگون ارائه گردید. روش این مقاله توصیفی- تحلیلی در چارچوب نظریۀ بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) است. البته پیش از ورود به تحلیلهای نظریۀ بهینگی مراحل اشتقاق این فرایندها و تعامل آنها با هم بررسی شد. نتایج کلی این پژوهش نشان میدهد که بست چاکنایی فقط بهعنوان تلفظِ دو نویسۀ «همزه» (ء) و «ع» در وامواژههای عربیِ واج به شمار میرود. این همخوان در بقیۀ موارد آواست و وظیفۀ آن پُرکردن آغازۀ هجا در ابتدا و میان واژه است.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3391_857cf5261aeba5e32de9e1d5627c184c.pdf
2018-09-23
73
92
10.22124/plid.2019.11361.1310
بست چاکنایی
همزه
معکوسشدگی قاعده
تعامل زمینهچین
تعامل زمینهبرچین
بشیر
جم
b_jam47@yahoo.com
1
استادیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه شهرکرد
LEAD_AUTHOR
استاجی، ا ؛ م. نامور فرگی و س. کرامتی یزدی. 1389. «تحلیل اکوستیکی همخوان انسدادی چاکنایی و بررسی امکان وجود دو واکۀ پیاپی در دو هجای متوالی در گفتار سریع و پیوسته در زبان فارسی». پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، 4(1): 27- 50.
1
بیجنخان، م. 1384. واجشناسی: نظریة بهینگی. تهران: سمت.
2
ـــــــــــــ. . 1392. نظام آوایی زبان فارسی. سمت.
3
ثمره، ی. 1381. آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: نشر دانشگاهی.
4
جم، ب. 1394الف. «راهکارهای برطرف کردن التقای واکهها در زبان فارسی».زبانشناسی و گویشهای خراسان. 12(1): 79- 100.
5
ـــــــــــــ . 1394ب. فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی. تهران: نشر دانشگاهی.
6
حقشناس، ع. 1370. «نقشهای دوگانه همزه در ساخت آوایی زبان فارسی». در مقالات ادبی، زبانشناختی: 257- 284. تهران: نیلوفر.
7
خداوردی، ف. 1394.«همخوان انسدادی چاکنایی در پیوستار وضعیت چاکنای» علمزبان.3(4)35- 55.
8
صادقی، و. 1389. «آواشناسی و واجشناسی همخوانهای چاکنایی». پژوهشهایزبانشناسی. 2(1): 49-62.
9
شهبازی، ا. 1396. «همزه در مرز ترکیب و بحث التقای مصوتها در کلمات فارسی». زبان و شناخت. 3: 29- 37.
10
کرد زعفرانلو کامبوزیا، ع. 1381. «همزه در زبان فارسی». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. دورۀ 164: 283- 302.
11
Fleischhacker, H. A. 2005. Similarity in phonology : Evidence from reduplication and loan adaptation. Doctoral dissertation, University of California, Los Angeles.
12
Foulkes, P. 1997. "Rule inversion in a British English dialect: A sociolinguistic investigation of [r]-sandhi in Newcastle upon Tyne." University of Pennsylvania Working Papers in Linguistics: Vol. 4 : Iss. 1, Article 16.
13
Ito, J. and A. Mester. 2009. "The onset of the prosodic word." In Steve Parker (ed.) Phonological Argumentation: Essays on Evidence and Motivation. London: Equinox, 227-260.
14
Jensen , J. T. 2004. Principles of generative phonology: An introduction. John Benjamins publishing company.
15
Lombardy, L. 1997. "Coronal epenthesis and markedness." Paper diliverd at the Hopkins optimality workshop / Marylan Mayfest, Baltimore, MD.
16
McCarthy, J. 1991. "Synchronic Rule Inversion." Proceedings of the Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society. 17: 192-207.
17
ـــــــــــــــــــــــ 1999. Introductory OT on CD-ROM. CD-ROM. Amherst, MA:GLSA publications.
18
Prince, A., & Smolensky, P. (1993/2004). Optimality theory: constraint in generative grammar. MIT Press.
19
Trask, R. L. 1993. A dictionary of grammatical terms inlinguistics. Routledge.
20
Uffmann, C. 2007. "Intrusive [r] and optimal epenthetic consonants." Language Sciences29.451-476.
21
Vennemann, T. 1972. "Rule inversion." Lingua 29, pp. 209- 42.
22
Zonneveld, W. 1978. A formal theory of exceptions in generative phonology.Lisse: Peter de Ridder Press.
23
ORIGINAL_ARTICLE
صفتهای فاعلی و مفعولی از دیدگاه سرنمون ردهشناختی
اهداف این تحقیق بررسی ارتباط صفت لیاقت با صفتهای فاعلی و مفعولی، تعیین ویژگیهای سرنمونی صفتهای فاعلی و مفعولی در زبان فارسی، و بررسی تغییر مقولهای این صفتهاست. دادههای خام؛ صفتهای اولیه را نویسندگان مقاله پیدا کرده و سپس کاربرد آنها را در پایگاه دادگان زبان فارسی و پیکره بیجنخان بررسی کردهاند. این تحقیق نشان داد که صفتهای لیاقت را میتوان با توجه به ساخت در یکی از مقولههای صفتهای فاعلی و مفعولی جای داد. نیز مشخص شد که صفتهای فاعلی و مفعولی از نظر ساختاری نشاندار و در اکثر موارد مقایسهناپذیر و بنابراین غیرسرنمون هستند. این پژوهش نیز نشان داد که تغییرات صفتهای فاعلی و مفعولی در زبان فارسی به سمت اسم است و تغییرات اینها با تغییرات سایر صفتهای زبان فارسی مانند صفتهای «توصیف، ویژگی» و «توصیف، شیء» متفاوت است، چراکه این تغییر مقولهای باعث از دست رفتن ویژگیهای صفتی و تبدیل کامل آنها به اسم میشود.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3387_e908768c97e4d97cc2534e5f96b2749c.pdf
2018-09-23
93
112
10.22124/plid.2018.10650.1284
صفت فاعلی
صفت مفعولی
سرنمون ردهشناختی
کنش گزارهای
نشانداری ساختاری
امین
کریمی
aminkarimi650@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
والی
رضایی
vali.rezai@fgn.ui.ac.ir
2
دانشیار زبانشناسی همگانی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
احمدی گیوی، ح؛ و انوری، ح. 1374. دستور زبان فارسی1، تهران: فاطمی.
1
باطنی، م. 1348. توصیف ساختمان دستور زبان فارسی، تهران: امیرکبیر.
2
بهار، م. 1389. سبکشناسی، تهران: امیرکبیر.
3
بیجنخان، م. پیکرۀ متنی اینترنتی زبان فارسی، پژوهشکده پردازش هوشمند علائم: www.dadegan.ir
4
حقشناس، ع و گروه مؤلفان. 1392. زبان فارسی3، دورۀ متوسطه، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
5
زمانیان، ص. 1369. دستور زبان فارسی. تهران: علوی.
6
شفایی، ا. 1363. مبانی علمی دستور زبان فارسی، تهران: نوین.
7
صادقی، ع؛ و غ، ارژنگ. 1358. دستور: آموزش متوسطۀ عمومی، فرهنگ و ادب. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
8
عاصی، م. پایگاه دادگان زبان فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، www.pldb.ihcs.ac.ir
9
فرشیدورد، خ. 1384. دستور مفصّل امروز، تهران: سخن.
10
مشکوه الدینی، م. 1379. دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریه گشتاری، مشهد: دانشگاه فردوسی.
11
Berlin, Brent; Paul, Kay 1969. Basic Color Terms: The Universality and Evolution. Berkeley, California: University of California Press.
12
Croft, William 1991. Syntactic Categories and Grammatical Relations: The Cognitive Organization of Information. Chicago: University of Chicago Press.
13
ـــــــــــــــــــــــ 2001. Radical Construction Grammar: Syntactic Theory in Typological Perspective. Oxford: Oxford University Press.
14
ـــــــــــــــــــــــ 2003. Typology and Universals. Cambridge: Cambridge University Press.
15
Croft, William & D. Alan Cruse 2004. Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
16
Givon, T., 1984. Syntax: a Fundamental Typological Introduction, Vol. 1, Amsterdam & Philadelphia, John Benjamin Publishing Company.
17
Halling, Pernilla 2012. Semantic Types and Prototypical Adjectives and Adverbs. Stockholm: Stockholm University Press.
18
Hengeveld, Kees 1992. "Parts of Speech". In Michael Fortescue, Peter Harder & Lars Kristopherson (Eds.), Layered structure and reference in a functional perspective, 29-56. Amsterdam: Benjamins.
19
Huddleston, R. 1984. Introduction to the Grammar of English. Cambridge: Cambridge University Press.
20
Karimi-Doostan, Gh. 2011. "Lexical Categories in Persian". Lingua 121. pp. 207-220.
21
Lakoff, George 1982 Categories and Cognitive Models, Series A, NO. 96, Trier, Linguistics Agency University Trier.
22
ـــــــــــــــــــــــ 1987. Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago: Chicago University Press.
23
Langacker, Ronald W. 1987. Foundations of Cognitive Grammar. Vol. 1: Theoretical Requisites. Stanford University Press.
24
Lee, David 2001. Cognitive Linguistics: An Introduction. Oxford: Oxford University Press.
25
Moravcsik, Edith, A. 2013. Introducing Language Typology, Cambridge: Cambridge University Press.
26
Rosch, Eleanor 1973. "Natural Categories". Cognitive Psychology 4: 328-50.
27
ـــــــــــــــــــــــ 1975. "Cognitive Representations of Semantic Categories". Journal of Experimental Psychology 104: 192- 253.
28
Rosch, Eleanor and Caroline B. Mervis 1975. "Family Resemblances:Studies in the Internal Structure of Categories". Cognitive Psychology, 7: 573-605.
29
Rosch, Eleanor, Caroline B. Mervis, Wayne D. Gray, David M. Johnson & Penny Boyes-Braem 1976. "Basic objects in Natural Categories". Cognitive Psychology 8.382–439.
30
Seiler, Hansjakob 1989. "A Functional View on Prototypes", Köln University: Institute of Sprachwissenschaft.
31
Van Kampen N.J. 2005. "Locality and the Order of Acquisition Steps".In O.Dekker & M. Franke (Eds.), proceedings of the 15th Amsterdam Colloqium (pp. 17-23). Amsterdam: Institute for Logic, Language and Computation/Dept. of Phil.
32
منابع دادهها
33
- بهار، م. 1393. پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.
34
- جمالزاده، م. 1274. خاک و آدم، تهران [:بینا].
35
- صفا، ذ. 1332. تاریخ ادبیات در ایران، تهران [:بینا].
36
- موریه، ج. 1379. حاجی بابای اصفهانی، ترجمۀ ح. اصفهانی. تهران: زرین.
37
- روزنامۀ ایران.
38
- روزنامۀ همشهری.
39
ORIGINAL_ARTICLE
کارکردهای «را» در برخی گویشهای فارسی خراسان
در این جستار بر آنایم کارکرد نشانۀ «را» را در برخی گویشهای فارسی خراسان بررسی کنیم. بررسی نقشهای این نشانه در گویشهای فارسی خراسان نشان داد که سرعت تغییرات در کارکردهای این نشانه در این گویشها نسبت به فارسی معیار کندتر بودهاست؛ برخی نقشهای این نشانه در دورههای اول و دوم فارسی نو، همچنان در برخی از این گویشها کاربرد دارد. این نقشها که بررسی و تحلیل خواهند شد، عبارتاند از کاربرد «را» بهعنوان حرف اضافه «به» همراه با گروه اسمی در نقش مفعول غیرمستقیمِ فعلهای پرکاربردی چون «گفتن» و «دادن» و ... که در فارسی معیار امروز بهکار نمیرود، کاربرد «را» با فعلهایی مانند «بد آمدن»، «خواب آمدن» و ... که در فارسی امروز با واژهبست ظاهر میشوند، و دیگر کاربرد «را» با گروه اسمی در نقش فاعل/ نهاد بهعنوان نشانهای که به لحاظ نحوی زائد است.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3390_4dd83ba21034401d822a04ce20ecf5cb.pdf
2018-09-23
113
126
10.22124/plid.2019.10958.1296
نشانۀ «را»
گویشهای فارسی خراسان
فارسی نو
«را»ی زائد
فعلهای مرکب پیبستی
شهلا
شریفی
sh-sharifi@um.ac.ir
1
دانشیار زبانشناسی همگانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
نرجس بانو
صبوری
n.sabouri@pnu.gilan.ac.ir
2
دانشیار زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور، واحد تهران
AUTHOR
احمدیگیوی، ح؛ انوری، ح. 1371. دستور زبان فارسی، تهران: فاطمی.
1
اسدی، م. 1378. بررسی و توصیف گویش رقه، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
2
افضلنژاد، م. 1377. بررسی و توصیف گویش سده، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
3
امیرینژاد، م. 1375. بررسی و توصیف گویش خواف، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
4
انوری، ح. 1381. فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
5
باباسالار، ا. 1392. «کاربردهای خاص را در برخی متون فارسی»، ادب فارسی، 3(1): 196-181.
6
برونر، ک. 1373. نحو در ایرانی میانه غربی، ترجمۀ ر. بهزادی، تهران: بردار.
7
بلعمی، ا. 1392. تاریخ بلعمی، تصحیح م.ت. بهار به کوشش م. پروین گنابادی، تهران: زوار.
8
بیهقی، ا. 1381. تاریخ بیهقی، به کوشش خ. خطیب رهبر، تهران: مهتاب.
9
بهار، م.ت. 1369. سبکشناسی، تهران: امیرکبیر.
10
حبیبی درحی، م. 1394. بررسی و توصیف گویش درحی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
11
خطیب رهبر، خ. 1367. دستور زبان فارسی، تهران: سعدی.
12
دستنویس م. او 29. 1378. آوانویسی و ترجمة متن از ک. مزداپور، تهران: آگه.
13
دهخدا، ع.ا. 1377. لغتنامه، تهران: موسسۀ لغتنامۀ دهخدا.
14
راسخ مهند، م. 1389. «واژهبستهای فارسی در کنار فعل»، پژوهشهای زبانشناسی، 2(2): 85-75.
15
رضایتی کیشهخاله، م. 1383. « فعلهای مرکب ضمیری در زبان فارسی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، 37(1): 205-191.
16
رقیبدوست، ش. 1366. نقش و تحول حروف اضافه و «را» در تاریخ زبان فارسی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
17
سعدی، م. 1368. گلستان، تصحیح و توضیح غ. یوسفی، تهران: خوارزمی.
18
عطاری، م. 1379. بررسی و توصیف گویش طبس، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
19
فردوسی، ا. 1391. شاهنامه، بهکوشش ج خالقی مطلق، تهران: دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
20
کلباسی، ا. 1389. فرهنگ توصیفی گونههای زبانی ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21
مکنزی، د. ن. 1379. فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمۀ م. میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
22
خانلری [ناتل]، پ. 1372. دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: توس.
23
ــــــــــــــــ. 1382. تاریخ تاریخ زبان فارسی، تهران: فرهنگ نشر نو.
24
ناصرخسرو. 1381. سفرنامه، تصحیح م. دبیرسیاقی، تهران: زوار.
25
نجفی، ا. 1378. فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.
26
Dabir Moghaddam, M. (1992). "On the (in)dependence of Syntax and Pragmatics, Evidence from the Postposition –ra in Persian", in Cooperating with written Texts: The Pragmatics and Comrehension of Written Texts, 549-576. New-York: Mouton de Gruyter.
27
Durkin-Meisterernst, D. (2004). Dictionary of Manichean Middle Persian and Parthian, Belgium.
28
Ganjavi, S. (2007). Dieect Objects in Persian, an Unpublished Dissetation, University of South California.
29
Ghomeishi, J. (1996). Projection and Inflection : A study of Persian phrase Structure, ph. D. Dissertation, University of Toronto.
30
Hawkins, J.A.(1983). Word Order Universals, New York: Academic Press.
31
Hosseini Fatemi, M.(2013). The semantics of the Persian object marker, An unpublished MA thesis ,
32
Carleton University.
33
Karimi, S. (1989). Aspects of Persian Syntax, Specifity and the Theory of Grammar, Ph. D. Dissertation, University of Washington.
34
ـــــــــــــــــــــــ. (1990). "Obliqueness, Specificity and Discourse Functions", Linguistic Analysis, 20, 3/4, pp. 139-191.
35
ـــــــــــــــــــــــ. (1999). "Specificity Effect: Evidence from Persian", Linguistic Review, 16, 125-141.
36
ـــــــــــــــــــــــ. (2003). "Object Position, Specificity and Scrambling", in Word Order and Scrambling, Blackwell Publishing, pp. 91-125.
37
Kent, R.G. (1953). Old Persian, New Heaven.
38
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل لالایی های گویش قاین از منظر جامعه شناسی زبان
ادبیات شفاهی؛ اشعار، ترانهها، لالاییها، حکایات، ضربالمثلها و ... از نسلی به نسلی میرسند و ثبت و تحلیل آنها اهمیت زیادی دارد، زیرا ما را در شناخت خردهفرهنگها یاری میدهند. تحقیق حاضر چارچوب تحلیلی- کیفی دارد. اطلاعات با روش میدانی و پرسشنامۀ محققساخته گردآوری شدهاست. پرسشنامه مرتبط با مضامین لالاییهای قاین تنظیم، و برای اندازهگیری از مقیاسهای ترتیبی و اسمی استفاده شد؛ متغیرهای تحقیق (جنسیت، مضامین دینی- فرهنگی، موقعیت اجتماعی زنان و شرایط اقلیمی) مقیاس ترتیبی؛ و سؤالات جمعیتشناختی (سن، تحصیلات، شغل، تعداد و جنس فرزندان) مقیاس اسمیاند. لالاییها (692 بیت) با مصاحبه با زنان میانسال و مسن، از شهر قاین و روستاهای اطراف جمعآوری، و پس از پیادهسازی و آوانویسی تحلیل شد. تحلیلهای کمّی و محتوایی نشان داد که در لالایی، مادران، مفاهیم و اعتقادات مذهبی را به کودکان منتقل، و شخصیتهای تأثیرگذار مکتبی را معرفی میکنند. نیز موقعیت اقتصادی- فرهنگی منطقه و دردهای خود را بازگو میکنند. البته، سن، موقعیت اجتماعی و تحصیلات مادران در انتخاب لالایی برای دختر یا پسر تأثیرگذار است.
https://zaban.guilan.ac.ir/article_3385_f10136764561dc3e792cde555ebc61e2.pdf
2018-09-23
127
148
10.22124/plid.2018.9732.1238
لالایی
جامعهشناسی زبان
فرهنگ عامیانه
قاین
صدیقه سادات
مقداری
s_meghdari@pnu.ac.ir
1
استادیار زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور، قاین
LEAD_AUTHOR
الهه
طالبی
sediqe2006@yahoo.com
2
کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور
AUTHOR
جلیل اله
فاروقی
jfaroughi@birjand.ac.ir
3
دانشیار زبانشناسی همگانی دانشگاه بیرجند
AUTHOR
اکبری قانع، ح. 1395. تحلیل لالاییهای بخش ششتمد و روداب، پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار
1
افسر، آ. 1392. لالاییها در فرهنگ مردم خراسان جنوبی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند.
2
پناهی، م. 1376. ترانه و ترانهسرایی در ایران؛ سری در ترانههای محلی، تهران: سروش.
3
جمالی ، ا. 1387. لالایی در فرهنگ مردم ایران، تهران: سروش.
4
جمالی یوسفی، ا. 1386. «نگاهی به لالاییهای کرمان». فرهنگ مردم ایران، (9): 70 -81.
5
درویشی، س. و اکبری، م. 1395. «تجزیه و تحلیل مضامین نهفته در لالاییهای مادران، مطالعة موردی شهر شیراز». ارائه شده در کنفرانس ملی دانش و فناوری روانشناسی، علوم تربیتی و ... ایران، نک. https://www.civilica.com/Paper-OSCONF01-OSCONF01_019.html
6
عنایت، ح، و دیگران. 1390. «لالاییها، رسانهای زنانه یا ملودی خوابآور کودکانه»، زن در فرهنگ و هنر، 3(2): 76-57.
7
طباطبایی، س.ح. و طباطبایی، س.س. 1395. «تحلیل ساختاری و محتوایی ʼحداʽ (لالایی منطقۀ سرکویر)». ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین، (14): 96-82.
8
محمدپور ، ز. 1394. آنالیز موسیقیایی لالاییهای استان فارس و تحلیل مردمشناسی آنها. پایاننامۀ کارشناسی ارشد موسیقی، دانشگاه هنر تهران، دانشکدة موسیقی.
9
مهاجری، ز. 1383. گُلِ پسته (مجموعه لالاییهای فارسی). مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
10
میر، م. 1394. تحلیللالاییهایسیستانیازمنظرجامعهشناسی زبان. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، مرکز قاین.
11
Brooks W. 2016. Putting lullabies to bed: The effects of screened presentations on lullaby practices. Australian Journal of Music Education . 50(2), 83-97.
12
Olajide, S. B. 2006. Folktales as effective means of teaching Universal Basic
13
Education English in Nigeria. Journal of Professional Teachers. 1(2). 92-109.
14
Davis, S. G. 2010. Ben Botkin’s FBI Files. Journal of American Folklore. 487- 122.
15
Taner Çifç, 2016. Geographical Concepts in Turkish Lullabys .Universal Journal of Educational Research. 4(4): 886-894.
16