توالی صفات در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان‌شناسی همگانی دانشگاه بوعلی سینای همدان

2 کارشناس ارشد زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینای همدان

چکیده

عوامل تأثیرگذار بر توالی صفات در زبان فارسی از مسائل مهم این پژوهش است. برای این منظور، از پیکره­ای نوشتاری و گفتاری، 3136 صفت بررسی شد. عوامل بررسی شده عبارت­اند از: طول صفت، مشخصة ­اسمی (اسمی­بودگی)، نزدیکی معنایی، مقایسه­ناپذیری، طبقه­بندی معنایی دیکسون، درجه‌بندی انتزاعی- عینی، تجانس معنایی و بار عاطفی، بسامد پیکره­ویژه و بسامد. نتایج تحلیل نشان می­دهد تمام متغیرهای فوق به غیر از متغیر معنایی دیکسون بر توالی صفات در زبان فارسی اثرگذارند. برای تعیین میزان تأثیر هریک از عوامل به بررسی چندعاملی پرداختیم. تحلیل آماری نشان داد که متغیر واجی مهم­­­ترین عامل در پیش­بینی توالی صفات است. عامل کاربردی بسامد پیکره­ویژه در جایگاه دوم قرار دارد و عوامل معنایی شامل تجانس معنایی و بار عاطفی و متغیر درجه­بندی انتزاعی- ­عینی در رتبة سوم. قدرت پیش­بینی تحلیل برابر با 63 % بود، یعنی با استفاده از متغیرهای مذکور می­توان تا میزان 63% توالی صفات را در زبان فارسی پیش­بینی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Adjectives’ order in Persian

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rāsekh Mahand 1
  • Tāhere Samari 2
1 (PhD), Buali Sinā University
2 MA in General Linguistics at Buali Sinā University
چکیده [English]

This paper is concerned with the question of which factors govern the adjective order (AO) in Persian. To do so, 3136 adjectives were used based on written-spoken corpus. The variables were length, nouniness, semantic closeness, non-comparability, Dixon`s semantic classes, Subjectivity-objectivity gradience, semantic congruity and affective load, corpus-specific frequency and frequency.
Data analysis showed that all of the factors except Dixon`s semantic classes had impact on AO. To determine the effect size of each variable, multifactorial analysis was done. The results showed that the phonological variable is the most important variable for predicting the AO. The pragmatic one including corpus-specific frequency was at second level of importance. And the third level had been devoted to the semantic variables including semantic congruity, affective load and subjectivity-objectivity gradience. At last, the prediction power of the analysis was 63%. In fact, using given variables we could predict up to 63% of the AO.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adjective Order (AO)
  • Nouniness
  • Semantic closeness
  • Subjectivity-objectivity gradience
  • Semantic congruity
بی­جن­خان، م. و م. محسنی. 1391. فرهنگ بسامدی؛ براساس پیکرة متنی زبان فارسی امروز، تهران: سمت.
Behaghel, O. 1930. Von deutscher Wortstellung. Zeitschrift fur Deutschkunde, (44): 81-89.
Biber, D., S. Johansson, G. Leech, S. Conrad, & E. Finegan (Eds.).1999. Longman Grammar of Spoken and Written English. London: Longman.
Bock, J. K. (1982). “Toward a Cognitive Psychology of Syntax: Information Procesings Contributions to Sentence Formation”. Psychological Review, (89): 1–47.
Cooper, W. E., & J. R. Ross .1975. “Word Order”. In R. E. Grossman, J. L. San, & T. J. Vance (Eds.), Chicago Linguistic Society: Papers from the Para-session on Functionalism (pp. 63–111). Chicago: Chicago Linguistic Society.
Dixon, R. M. W. 1977. “Where have all the adjectives gone?” Studies in Language,(1): 19–80.
Hetzron, R. 1978. “On the Relative Order of Adjectives”. In H. Seiler (ed.) Language Universals. Tubingen: Narr:165-184.
Lockhart, R. S., & J. E. Martin .1969. “Adjective Order and the Recall of Adjective-Noun Triples”. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, (8): 272-275.
Martin, J. E. 1969. “Semantic Determinants of Preferred Adjective Order”. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior,(8): 697–704.
Ney, J. W. 1983. “Optionality and Choice in the Selection of Order of Adjectives in English”. General Linguistics, (23): 94-128.
Posner, R. 1986. “Iconicity in Syntax. The Natural Order of Attributes”. In P. Bouissac, M. Herzfeld, & R. Posner (Eds.), Iconicity. Essays on the Nature of Culture. Tübingen: Stauffenburg Verlag: 305–337.
Quirk, R., S. Greenbaum, G. Leech, & J. Svartvik (Eds.).1985. A Comprehensive Grammar of the English Language. London: Longman.
Richards, M. M. 1977. “Ordering Preferences for Congruent and Incongruent English Adjectives in Attributive and Predicative Contexts”. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, (16): 489–503.
Stubbs, M. 2001. Words and Phrases: Corpus Studies of Lexical Semantics. Cornwall: Blackwell.
Whorf, B. L. 1945. “Grammatical Categories”. Language, (21): 1–11.
Wulff, S. 2003. “A Multifactorial Corpus Analysis of Adjective Order in English”. International Journal of Corpus Linguistics: 245-282.